Algoritmeregister overheid blijft half jaar na lancering leeg door gebrek aan verplichting

Gepubliceerd op 18/06/2023 20:00 in Tech

Sinds de lancering van het algoritmeregister, dat overheidsinstellingen verplicht om openbaar te maken hoe ze (semi-)geautomatiseerde besluiten nemen, zijn er slechts 123 algoritmes op de website geplaatst. Dit is nog geen grote stijging vergeleken met de 109 algoritmes bij de lancering in december 2022. Onderzoeker Iris Muis van de Data School van de Universiteit Utrecht noemt het algoritmeregister "een wassen neus" vanwege het gebrek aan transparantie en de lage deelnamegraad van instanties.

Het coalitieakkoord vereist dat algoritmes wettelijk gecontroleerd worden op discriminatie en willekeur. Om te bepalen of een algoritme discrimineert, moet de overheid open zijn over de kenmerken van geselecteerde burgers. Maar deze informatie wordt niet vrijgegeven vanwege fraudepreventie. Juridisch adviseur en onderzoeker Mariette Lokin betoogt dat "de regels die je toepast, daar moet je open over zijn." Zij stelt voor dat de overheid vertelt welke controles ze uitvoeren zonder precieze grenswaarden te delen.

Het algoritmeregister bevat ook niet-relevante algoritmes zoals het voorspellen van de vervanging van lichtmasten en vogeltellingen. Bij relevantere algoritmes is de werking onbekend, zoals bij 'Risico-indicatoren en voorspelmodel jonge aanwas in de drugscriminaliteit' van Utrecht. Lokin vraagt zich af welke data worden gebruikt en wat met de informatie wordt gedaan. Ze pleit voor een duidelijkere definitie van welke algoritmes in het register moeten staan en een 'bijsluiter' bij overheidsbrieven die uitlegt welke beslisregels en gegevens er worden gebruikt.

De gemeente Utrecht zegt bezig te zijn met het verbeteren van de algoritmes op inhoud en vorm. Het algoritmeregister blijft echter ontoegankelijk en onvolledig vanwege het vrijwillige karakter en de gebrekkige informatie. Lokin bepleit een 'algoritmeregister op maat' dat specifieker is en aansluit bij wat burgers willen weten over de besluitvorming van de overheid.