Arbeidsongeschiktheidsstelsel te complex volgens Octas

Gepubliceerd op 29/02/2024 20:00 in Economie

Het arbeidsongeschiktheidsstelsel in Nederland is te complex voor bijna alle betrokkenen, zo concludeert de Onafhankelijke commissie arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas), die in opdracht van demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken het stelsel heeft onderzocht.

Commissievoorzitter Roos Vermeij geeft aan geschrokken te zijn van de complexiteit van het stelsel en de groepen die hierdoor tussen wal en schip vallen. Ze benadrukt dat deze complexiteit grote gevolgen heeft, waaronder dat mensen verdwalen in het proces van arbeidsongeschiktheid en mogelijk nog zieker worden.

Een ander probleem is dat sommige mensen geen uitkering ontvangen of een lagere uitkering dan waar ze recht op hebben. Daarnaast blijven mensen vaak zitten in plaats van weer actief te worden op de arbeidsmarkt uit angst hun uitkering te verliezen.

Octas doet daarom drie voorstellen om het stelsel te hervormen. De eerste optie is om het huidige stelsel te verbeteren door te versimpelen en meer mensen er voor in aanmerking te laten komen. Een belangrijke stap hierbij is om één WIA-uitkering voor iedereen in te voeren, ongeacht de mate van arbeidsongeschiktheid.

De commissie oppert ook een regeling voor zelfstandigen en een lagere drempel voor een WIA-uitkering, van 35 naar 25 procent arbeidsongeschiktheid. Deze maatregelen zullen echter leiden tot hogere kosten voor de staat, naar schatting tussen de 1 en 2 miljard euro per jaar.

Een tweede optie die Octas voorstelt, is een volledig nieuw stelsel waarbij de focus meer ligt op re-integratie in de eerste jaren. Hierbij wordt gekeken naar wat mensen wél kunnen in plaats van wat ze niet kunnen, met een uitkering van 70 procent van het oude loon.

Als derde variant ziet Octas een stelsel waarbij alle werkenden gelijk worden behandeld, ongeacht hun dienstverband. Dit idee omvat een basisverzekering waarbij de overheid een minimumuitkering garandeert voor alle werkenden, aangevuld met een premie die werkgevers betalen.

Demissionair minister Van Gennip erkent dat het stelsel complex en verlammend is en prijst de verrassende oplossingen van Octas. Hij ziet het als een uitdaging die helaas niet door hemzelf kan worden uitgevoerd.