Miljoenen euro's aan verdwaalde plastic flesjes blijven onbenut in Nederland

Gepubliceerd op 15/02/2024 06:00 in Economie

Het Afvalfonds Verpakkingen heeft laten weten dat er in 2022 maar liefst 87 miljoen euro aan verdwaalde plastic flesjes is blijven liggen. Dit bedrag komt voort uit flesjes die in prullenbakken, bosjes en ongeopende rugzakken zijn achtergebleven. Deze cijfers hebben alleen betrekking op kleine (15 cent) en grote (25 cent) plastic flessen. Voor blikjes, waarop statiegeld al halverwege 2023 is ingevoerd, zijn er nog geen resultaten bekend.

Jaarlijks worden er in Nederland ongeveer 700 miljoen grote plastic flessen en 1 miljard kleine plastic flessen verkocht. Van deze aantallen werd in 2022 slechts 68 procent ingeleverd.

Het bedrijfsleven is in Nederland verantwoordelijk gesteld voor het recyclen van verpakkingen en heeft daarom gezamenlijk het Afvalfonds Verpakkingen opgericht. Dit fonds beheert op zijn beurt Statiegeld Nederland, een stichting die verantwoordelijk is voor het volledige statiegeldproces. Het systeem rondom statiegeld is complex en omvat verschillende partijen zoals inleverpunten (meestal supermarkten), producenten (bijvoorbeeld frisdrankmerken) en recyclebedrijven, die onderling geld uitwisselen.

Het Afvalfonds Verpakkingen geeft aan dat het moeilijk is om precies te zeggen wat er met de 87 miljoen euro gebeurt, omdat de geldstroom continu doorloopt. Er kunnen bijvoorbeeld flesjes gekocht worden in december, gedronken worden in januari en ingeleverd worden in februari. Verder stelt het fonds dat al het geld dat binnenkomt, ook weer wordt gebruikt ter financiering en verbetering van het statiegeldsysteem, zoals voor extra inleverautomaten, publiekscampagnes en onderhoud.

Doordat Statiegeld Nederland een stichting is, kan zij geen geld uitkeren. Dit roept vragen op over wat er dan wel met het geld gebeurt. Rob Buurman van Recycling Netwerk Benelux (RNB) denkt dat er momenteel veel geld binnenkomt dat niet wordt uitgegeven, terwijl de wettelijke doelstellingen voor het inzamelen van flesjes verre van worden behaald. Buurman trekt de conclusie dat het bedrijfsleven hier enorm van profiteert. Het Afvalfonds Verpakkingen ontkent echter dat het geld terugvloeit naar het bedrijfsleven en beweert dat al het geld wordt gebruikt voor het systeem zelf.

Het wettelijke streefdoel van 90 procent inname van flesjes werd in 2021 niet gehaald. Hierdoor ging de Inspectie Leefomgeving en Transport strenger handhaven. In een plan van aanpak verwacht het Afvalfonds Verpakkingen nu dat het streefdoel in 2026 wel behaald zal worden.

Er is al langer kritiek op het beperkte aantal inleverpunten voor flesjes. Tomra Nederland, marktleider in inleverapparaten, stelt dat er in twee jaar tijd slechts 500 nieuwe apparaten zijn bijgekomen bovenop de bestaande 4500 apparaten. Bovendien worden deze nieuwe apparaten meestal als tweede apparaat op een bestaande locatie geplaatst. Tegelijkertijd is het aantal flesjes dat ingeleverd moet worden met de invoering van statiegeld aanzienlijk toegenomen.

Volgens milieuonderzoeksbureau CE Delft waren er bij de invoering van statiegeld op flesjes en blikjes 6000 tot 8000 extra inleverpunten nodig voor een goed functionerend systeem. Het plan van aanpak van het Afvalfonds Verpakkingen voorziet in de komst van 5400 extra innamepunten, waar ook een deel van het niet-geïnde statiegeld aan besteed zal worden.

Zelfs op trein- en tankstations, waar veel flesjes worden verkocht, verloopt de inzameling