Pomphouders profiteren van schommelingen oliemarkt ten koste van consument

Gepubliceerd op 22/01/2024 19:00 in Economie

Uit onderzoek in het economenvakblad ESB blijkt dat pomphouders profiteren van schommelingen in de oliemarkt, terwijl consumenten hier de dupe van zijn. Als de olieprijs stijgt, stijgen de pompprijzen snel, maar als de olieprijs daalt, blijft de prijsdaling van benzine achter. Econoom Stef de Jong van toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft dit onderzocht.

Volgens het onderzoek heeft dit de consument in de periode van 2007 tot 2023 tussen de 2,2 en 4,8 cent per getankte liter gekost. Dit betekent dat iemand die maandelijks gemiddeld 40 liter tankt, al snel enkele honderden euro's heeft betaald gedurende de hele periode.

De Jong noemt verschillende oorzaken voor het feit dat de prijzen sneller stijgen dan dalen. Eén oorzaak is dat consumenten minder geneigd zijn om naar lagere prijzen te zoeken wanneer de prijs daalt. Daarnaast houden pomphouders elkaars prijzen in de gaten en lijkt er sprake te zijn van stilzwijgende verstandhouding. Het systeem van openbare adviesprijzen voor autobrandstoffen kan de pomphouders hierbij helpen.

Een andere mogelijke verklaring is dat de hele keten langzamer reageert op prijsdalingen. Als bijvoorbeeld de olieproductie sterk wordt verhoogd, kunnen de prijzen slechts beperkt dalen vanwege een tekort aan opslag- en verwerkingscapaciteit op korte termijn.

De Jong benadrukt dat dit marktprobleem schadelijk is voor de consument, maar dat de ACM moeilijkheden ondervindt bij het oplossen ervan. Het valt namelijk buiten het werkveld van de toezichthouder, omdat er geen sprake is van verboden kartelafspraken. Hij hoopt daarom op extra mogelijkheden voor de ACM om beter in te kunnen grijpen.

De Belangenvereniging Energie- en Tankstations (BETA) bevestigt dat de cijfers waarschijnlijk kloppen, maar plaatst vraagtekens bij de oorzaken die De Jong aanwijst. Volgens hen is de belangrijkste reden voor prijsdaling de onderlinge concurrentie tussen pomphouders. Als er een prijsvechter in het dorp begint met stunten, volgt de rest automatisch.

Er wordt echter getwijfeld of er voldoende concurrentie is om prijsdalingen toe te passen wanneer de olieprijs daalt. Een woordvoerder van BETA geeft aan dat er hevige concurrentie is op het niveau van pompstations, op basis van eigen ervaring.

Al met al blijkt uit het onderzoek dat pomphouders profiteren van de schommelingen in de oliemarkt, terwijl de consument hier de dupe van is. De Jong hoopt dat er extra mogelijkheden komen voor de ACM om beter te kunnen ingrijpen en zo het marktprobleem op te lossen.