Zwerfafval verandert door invoering statiegeld op blikjes en plastic taks, maar probleem nog niet opgelost

Gepubliceerd op 03/01/2024 21:00 in Economie

In een jaar waarin het statiegeld op blikjes werd ingevoerd en de plastic taks werd geïntroduceerd, heeft zwerfafvalexpert Dirk Groot veranderingen gezien in het zwerfafval. Hoewel het aantal blikjes in het zwerfafval aanzienlijk is afgenomen, constateert Groot dat het probleem nog niet is opgelost.

Groot, ook bekend als 'zwerfinator', verzamelt al tien jaar zwerfafval uit ergernis over de grote hoeveelheden afval op straat en in de natuur. Na een paar jaar begon hij alle verpakkingen vast te leggen, inclusief merk en locatie. Zijn analyses van het zwerfafval worden nu gebruikt door Rijkswaterstaat, bedrijven en gemeenten.

Een belangrijke conclusie die Groot dit jaar heeft getrokken, is dat de invoering van statiegeld op blikjes effectief is geweest. Na één kwartaal was het aantal blikjes in het zwerfafval al met 55 procent verminderd, en na een half jaar was dit percentage gestegen tot 75 procent.

Desondanks zijn er nog steeds veel platgetrapte blikjes op straat te vinden, terwijl hier wel statiegeld voor is betaald. Groot pleit ervoor om inzamelpunten ook platte flesjes en blikjes te laten accepteren, omdat dit de inzamelpercentages zou verhogen en het zwerfafval zou verminderen.

Het huidige inzamelpercentage van plastic flesjes is nog te laag. Het Afvalfonds, dat verantwoordelijk is voor de inzameling namens bedrijven, kon in 2022 slechts 68 procent van de plastic flesjes inzamelen, terwijl 90 procent wettelijk vereist is. Het fonds stelt dat pas in 2026 aan de vereisten kan worden voldaan door meer statiegeldmachines en handmatige inzamelpunten te plaatsen. Groot is van mening dat dit niet voldoende is en dat het accepteren van platte flesjes en blikjes en het vasthouden van etiketten aan flessen met statiegeld meer effect zou hebben.

Daarnaast stelt Groot voor om ook statiegeld toe te passen op plastic sap-, zuivel- en wijnflesjes, aangezien het aantal zuivelflesjes in het zwerfafval is verdubbeld en er steeds meer plastic wijnflesjes worden gebruikt.

Verder moeten bedrijven worden aangespoord om niet uit te wijken naar drankenkartons zonder statiegeld, omdat deze steeds vaker in het zwerfafval terechtkomen. Groot is ook voorstander van het verhogen van het statiegeldbedrag, zodat het echt ontmoedigend is om flesjes op straat te gooien.

De toeslag op plastic wegwerpbakjes en -bekers heeft effect gehad op het verminderen van plastic bakjes in het zwerfafval. Bedrijven zijn al overgestapt op kartonnen verpakkingen. Echter, wegwerpbekers met een plastic laagje belanden juist vaker in het zwerfafval. Mensen gooien deze bekers weg omdat ze de extra toeslag die ze hebben betaald, niet terugkrijgen.

Het gebruik van herbruikbare bekers op kantoren zou kunnen helpen om het aantal wegwerpbekers in het zwerfafval te verminderen. Hoewel dit per 1 januari wettelijk verplicht is, wordt dit voorlopig niet gehandhaafd. Groot vindt veel wegwerpbekers zonder naam of merk rond kantoren, bouwlocaties, bedrijventerreinen en gemeentehuizen en pleit ervoor om dit probleem aan te pakken.

Hoewel er vooruitgang is geboekt in de strijd tegen zwerfafval door maatregelen zoals statiegeld op blikjes en de plastic taks, is het probleem nog niet opgelost. Groot benadrukt dat er meer actie nodig is, zoals het accepteren van platte flesjes en blikjes bij inzamelpunten en het