ECB waarschuwt Tweede Kamer voor gevolgen extra bankenbelasting in Nederland

Gepubliceerd op 19/12/2023 14:00 in Economie

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de Tweede Kamer gewaarschuwd voor de mogelijke gevolgen van de extra bankenbelasting die in 2025 in Nederland wordt ingevoerd. In een advies schrijft ECB-president Christine Lagarde dat er niet voldoende is gekeken naar de kans op marktverstoring en hogere rentes op leningen bij de grote banken die jaarlijks 150 miljoen euro extra moeten betalen.

Hoewel de ECB de optie van de extra bankenbelasting niet direct afkeurt, waarschuwt de bank voor mogelijke impact op het financiële stelsel. Het zou kunnen leiden tot een versnippering van de Europese markt omdat banken Nederland zouden kunnen mijden. Dit kan de veerkracht van de bancaire sector aantasten en marktverstoring veroorzaken, aldus Lagarde.

De Tweede Kamer nam eerder dit najaar een motie aan om de bankenbelasting te verhogen. Hiermee zouden plannen om het inkomen van sociale minima te verbeteren worden gefinancierd. Kamerleden waren verontwaardigd over de hoge winsten die banken dit jaar behaalden, terwijl consumenten nauwelijks spaarrente ontvingen. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) doet momenteel onderzoek naar de concurrentie op de Nederlandse spaarmarkt.

De ECB verhoogde het afgelopen jaar de rente snel naar een recordhoogte van 4,5 procent. Volgens de Europese toezichthouder is het niet vreemd dat banken hierdoor direct hogere winsten maken. Echter, de gevolgen van een snelle renteverhoging op de langere termijn kunnen ongunstig uitpakken voor banken. Dit kan onder andere resulteren in minder verstrekte leningen en een negatieve impact op de winstgevendheid, waarschuwt de ECB.

De ECB probeert met de hoge rente de oververhitte economie af te koelen en hoge inflatie te voorkomen. Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) staat de Nederlandse economie dit jaar en volgend jaar stil, wat banken kan treffen met wanbetalingen, aldus Lagarde.

Volgens de ECB is er in het voorstel van de Tweede Kamer niet goed nagedacht over deze gevolgen. Daarom vraagt Lagarde om een grondige analyse van de gevolgen voor het financiële stelsel in Nederland, die aan het wetsvoorstel moet worden toegevoegd.

Het is interessant om op te merken dat de Nederlandse banken al jaarlijks een speciale belasting van 470 miljoen euro betalen, afhankelijk van hun omvang. Deze belasting werd tijdens de kredietcrisis ingevoerd om banken te ontmoedigen grote risico's te nemen en hoge beloningen te betalen. Uit een evaluatie van het Ministerie van Financiën in 2021 bleek echter dat deze belasting weinig effect heeft gehad.

Hoewel het advies van de ECB niet bindend is, kan de Tweede Kamer ervoor kiezen om het terzijde te leggen. Eerder werden plannen in andere Europese landen om banken extra te belasten afgezwakt of afgeblazen na een advies van de ECB. Dit gebeurde onder andere in Spanje, Italië, Slovenië en Litouwen.