Nederlandse overheid moet meer doen tegen wegwerpmaatschappij, aldus adviesorgaan Rli

Gepubliceerd op 25/11/2023 14:00 in Economie

De Nederlandse overheid moet niet alleen focussen op initiatieven voor een duurzamere economie, maar ook actie ondernemen tegen de groeiende 'wegwerpmaatschappij'. Dit is de conclusie van een nieuw rapport van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), een adviesorgaan van de overheid. Het rapport is niet toevallig gepubliceerd op Black Friday, het koopjesfestijn waarin de consumptie een hoogtepunt bereikt.

Volgens het rapport neemt zowel in Nederland als wereldwijd de hoeveelheid afval toe. Dit komt niet alleen door de groeiende consumptie, maar ook door het gebruik van goedkope, niet-duurzame producten. Vooral sinds het jaar 2000 is de verkoop en het daaropvolgende weggooien van producten sterk gestegen.

De wegwerpmaatschappij wordt gekenmerkt door fenomenen als 'fast fashion', 'fast furniture' en bepaalde elektronica. Hierbij gaat het om producten van lage kwaliteit met een korte levensduur. Deze producten kunnen leiden tot milieuvervuiling, gezondheidsproblemen, CO2-uitstoot, uitputting van natuurlijke grondstoffen en uitbuiting van arbeidskrachten.

Volgens de Rli kiezen veel producenten ervoor om de kosten van negatieve milieu- en gezondheidseffecten niet door te berekenen in de productprijzen. Daarnaast wordt de levensduur van producten steeds korter door keuzes in materiaalgebruik en productiemethoden. In sommige gevallen is dit zelfs een bewuste strategie, zodat producten sneller vervangen moeten worden en de omzet van bedrijven stijgt.

Bovendien wordt er bij het ontwerp van veel producten geen rekening gehouden met wat er gebeurt nadat ze worden afgedankt. Consumenten beschikken vaak niet over de informatie om een verantwoorde keuze te maken in de winkels. Dit heeft geleid tot een verdubbeling van de hoeveelheid afgedankte kleding in Nederland in de afgelopen 25 jaar.

Daarnaast wordt in het rapport aandacht besteed aan 'fast furniture', een groeiende industrie van goedkopere en vaak trendgevoelige meubels. Deze meubels worden vaak gemaakt van laagwaardig materiaal en fossiele kunststoffen. Inmiddels bestaat 60 procent van de verkochte meubels in Nederland uit fast furniture. Deze trend heeft een grote ecologische voetafdruk, vooral omdat de meubels vaak worden geproduceerd in Zuidoost-Azië.

Tussen 2000 en 2022 is het bedrag dat huishoudens besteden aan woninginrichting en decoratie met 228 procent gestegen. Hierdoor is ook de hoeveelheid afgedankte meubels sterk toegenomen. Dit komt voornamelijk door de kortere levensduur van fast furniture.

De Rli pleit voor duurzame productieprocessen en eerlijke productprijzen. Dit kan onder andere worden bereikt door Europese regels hierover in te voeren in Nederland. Daarnaast moet er meer focus komen op hergebruik en reparatie van producten, door middel van strengere en beter gereguleerde 'uitgebreide producentenverantwoordelijkheid'. Dit betekent dat bedrijven verantwoordelijk worden voor het inzamelen, sorteren, hergebruiken en recyclen van de producten die zij produceren.

Er bestaat al een 'uitgebreide producentenverantwoordelijkheid' voor bepaalde producten, zoals elektrische apparaten en batterijen. Eerder dit jaar is deze verantwoordelijkheid ook ingevoerd voor textiel.

Daarnaast moeten consumenten worden ondersteund bij het maken van bewuste keuzes en beschermd worden tegen valse duurzaamheidsclaims.

De Rli benadrukt dat de wegwerpmaatschappij een probleem is dat aangepakt moet worden om de transitie naar een duurzame economie te bevorderen. Het rapport biedt concrete aanbevel