VS probeert grip te krijgen op export van essentiële chipmachines van ASML

Gepubliceerd op 13/11/2023 14:00 in Economie

Het Nederlandse bedrijf ASML voelt toenemende druk vanuit de Verenigde Staten om controle te krijgen over de export van hun essentiële chipmachines. Veldhoven, waar ASML gevestigd is, maakt zich zorgen over de nieuwe restricties die vorige maand door de Amerikanen zijn opgelegd. Deze restricties hebben geleid tot frustratie bij de chipmachinegigant.

Daarnaast bestaat er de mogelijkheid dat dit niet het einde is van de restricties. De nieuwe maatregelen waren niet verrassend, aangezien Washington Den Haag van tevoren op de hoogte had gesteld en ASML er ook van op de hoogte was. In oktober toonde de Tweede Kamer zich kritisch tijdens het Vragenuur.

De Verenigde Staten hebben een jaar geleden al vergaande maatregelen genomen om de technologische ontwikkeling van China tegen te gaan. Het streven is om te voorkomen dat China militair overwicht krijgt. ASML's export van chipmachines werd door de VS gezien als een zwakke plek. Het bedrijf mocht nooit de nieuwste machines, de EUV (Extreme Ultraviolet), naar China exporteren. Na intense onderhandelingen stemde de Nederlandse overheid eerder dit jaar in met extra maatregelen, gericht op drie modellen van de oudere DUV-machines (Deep Ultraviolet). Deze machines zijn al wel in China aanwezig. Nu zijn er nog twee oudere modellen toegevoegd aan de lijst.

Hierdoor is er een opvallend verschil ontstaan tussen Nederland en de VS: de Nederlandse overheid staat ASML toe meer machines te verschepen dan Washington. De Amerikaanse overheid heeft de regels aangepast, zodat wanneer er al een Amerikaans schroefje in de machine zit, zij zeggenschap hebben over de export (voorheen was de drempel 25 procent en ASML komt hier niet aan).

Dit is iets waar ASML niet blij mee is. Bovendien roept het de vraag op of Amerika op dezelfde manier ook andere bedrijven in de chipsector of elders in de gaten zal houden.

Het is naar verwachting dat er de komende tijd diplomatieke gesprekken tussen Washington en Den Haag zullen plaatsvinden om over deze nieuwe stap te praten. Het is echter de vraag of deze gesprekken tot resultaten zullen leiden. Minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel) heeft ook aangekondigd naar Brussel te gaan.

Een maand eerder verraste de Chinese fabrikant Huawei nog door een nieuwe telefoon met een geavanceerde 5G-chip te lanceren. Deze chip was geproduceerd op 7 nanometer (nm) met behulp van een DUV-machine van ASML en machines van andere bedrijven. Dit is iets waar die partijen geen invloed op hebben, aangezien de klant bepaalt wat er wordt geproduceerd.

Het aantal nanometers geeft de ontwikkeling in de chipsector aan. Hoe lager het getal, hoe sneller en energiezuiniger de chip. De ontwikkeling is al verder gevorderd, waarbij Taiwanese fabrikant TSMC met behulp van ASML's EUV-machines chips op 3 nm produceert die te vinden zijn in de nieuwste iPhone.

Volgens Jan-Peter Kleinhans van de Duitse denktank Stiftung Neue Verantwortung was het verwachten dat een Chinese fabrikant op grote schaal 7 nm zou kunnen produceren. TSMC deed dit vijf jaar geleden al en het was bekend dat SMIC hier ook mee bezig was.

De enige manier waarop de VS de productie verder kan vertragen, is via de onderhoudscontracten die ASML heeft met fabrikanten in China. Deze contracten zijn van cruciaal belang, aangezien de machines, afhankelijk van het type, na enkele weken of maanden stoppen met werken zonder deze onderdelen. Het missen van één onderdeel kan al fataal zijn.

Kleinhans verwacht dat 7 en 6 nm-chips de laatste zijn die China op grote schaal kan produceren. Het maken