Steeds meer jongeren verlaten school zonder diploma

Gepubliceerd op 10/11/2023 06:00 in Economie

Uit de laatste Jeugdmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat het aantal jongeren dat hun school verlaat zonder diploma is gestegen naar meer dan 35.000 in het studiejaar 2021/2022. Dit is een stijging van ruim 12 procent ten opzichte van het schooljaar 2018/2019, voordat de coronapandemie uitbrak.

Deze schoolverlaters zijn jongeren tussen de 12 en 23 jaar die hun opleiding verlaten voordat ze een startkwalificatie hebben behaald. Een startkwalificatie wordt gedefinieerd als een afgeronde havo- of vwo-opleiding of een basisberoepsopleiding van minimaal mbo niveau 2.

Sinds 2016 is het aantal schoolverlaters gestaag toegenomen. De jaren van de coronapandemie vormden een uitzondering, aangezien er in die periode vanwege het online onderwijs soepeler werd omgegaan met cijfers en het afgeven van diploma's. Echter, in het afgelopen jaar heeft de stijgende trend zich voortgezet.

Van alle schoolverlaters zat vier op de vijf op het mbo, wat neerkomt op meer dan 28.000 studenten. Met name op niveau 2 en 4 haakten veel jongeren af.

Volgens CBS-onderzoeker Tanja Traag kan een deel van deze uitval worden verklaard door een vertraagd effect van de coronapandemie: "In de twee schooljaren tijdens de coronapandemie waren middelbare scholen soepeler bij het afgeven van diploma's. Hierdoor zijn waarschijnlijk relatief veel leerlingen terechtgekomen op een beroepsopleiding terwijl ze daar nog niet klaar voor waren in hun ontwikkeling."

Een andere reden waarom jongeren vaak stoppen met school is omdat ze verkeerde verwachtingen hebben bij hun gekozen opleiding. Traag denkt dat veel jongeren stoppen omdat ze niet lekker in hun vel zitten: "We zien al langer dat het welbevinden van jongeren afneemt. Ook is het aantal jongeren met psychische problemen toegenomen."

Ook de MBO Raad, de belangenbehartiger van mbo-scholen, merkt op dat veel jongeren voortijdig stoppen met hun opleiding. Volgens woordvoerder Jessy Burgers maken leerlingen vaak te snel een keuze voor een opleiding. "Er is een rol weggelegd voor zowel mbo-opleidingen als middelbare scholen om jongeren goed te begeleiden bij deze keuze."

Geld speelt ook een rol in de schooluitval, volgens Burgers: "We zien dat relatief veel jongeren ervoor kiezen om te gaan werken. Er zijn goede kansen op de arbeidsmarkt, terwijl school juist geld kost. Toch vinden we dit geen wenselijke situatie. Mensen zonder diploma moeten vaak als eerste vertrekken bij een reorganisatie."

Traditioneel gezien haken jongens vaker af dan meisjes. Traag legt uit: "Jongens bevinden zich vaak al in zogenaamde risicogroepen. Ze blijven vaker zitten op school en vertonen vaker impulsief gedrag, zoals het gebruik van verdovende middelen. Dit heeft een verband met voortijdig schoolverlaten."

Opvallend genoeg zitten bij de laatste stijging van het aantal schoolverlaters ongeveer evenveel jongens als meisjes. Volgens Traag heeft dit ook te maken met de coronapandemie: "Meisjes kampen vaker met verschillende vormen van psychische klachten. Daarnaast weten we dat sommige meisjes de coronatijd negatiever hebben ervaren dan jongens."

Onlangs heeft onderwijsminister Dijkgraaf een plan gepresenteerd om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. In april sprak de minister nog over 30.000 schoolverlaters in een brief aan de Tweede Kamer. Het CBS komt echter tot een hoger aantal omdat jongeren in het particuliere onderwijs ook worden meegeteld. Daarnaast worden jongeren die direct na het behalen van een