Goededoelenloterijen verminderen afdracht aan goede doelen met meer dan 100 miljoen euro

Gepubliceerd op 04/11/2023 07:00 in Economie

De twee grootste Nederlandse goededoelenloterijen, de Postcode Loterij en de Vriendenloterij, hebben de afgelopen jaren een kleiner deel van hun opbrengst aan goede doelen gegeven. Sinds 2020 is er meer dan 100 miljoen euro misgelopen door goede doelen.

Volgens de wet handelen de loterijen echter niet onrechtmatig: in 2020 is het percentage dat loterijen verplicht zijn af te dragen aan goede doelen verlaagd van 50 naar 40 procent, mede op verzoek van de loterijbedrijven zelf. Zij wezen erop dat overheidsloterijen, zoals de Staatsloterij, een veel lager percentage hoeven af te dragen, namelijk minder dan 20 procent.

Eerder hadden de loterijen beloofd dat de opbrengst voor goede doelen minstens op hetzelfde niveau zou blijven. In een reactie benadrukken zij nu dat de vaste donaties aan goede doelen onveranderd of zelfs hoger zijn, terwijl er minder extraatjes op jaarbasis worden uitgekeerd. Met andere woorden, de langetermijnplannen van de goede doelen kunnen gewoon doorgaan.

Hoewel de loterijbedrijven beweerden dat door de verlaging van de verplichte afdracht op termijn meer geld naar goede doelen zou gaan, blijkt dit in de praktijk nog niet het geval te zijn. Ondanks dat de loterijen miljoenen deelnemers hebben en jaarlijks een hogere omzet behalen, is de afdracht in 2020 en 2021 juist gedaald. Hoewel er afgelopen jaar een lichte stijging was, gaat er nog altijd minder geld naar goede doelen dan in 2019.

Jaarlijks doneren de loterijen meer dan 470 miljoen euro aan goede doelen.

In vergelijking met 2019, vóór de wetswijziging, hebben de loterijen de afgelopen drie jaar 140 miljoen euro minder aan goede doelen gegeven.

Als het oude percentage van 50 procent wordt toegepast op de verkochte loten van de afgelopen jaren, zijn goede doelen zelfs 232 miljoen euro misgelopen in drie jaar tijd.

Met name de eenmalige giften, zoals het Droomfonds dat de Postcode Loterij jaarlijks uitreikt, zijn verminderd. In 2019 ontvingen de geselecteerde goede doelen uit dat fonds nog bijna 17 miljoen euro, terwijl dit bedrag vorig jaar tot 12 miljoen euro is gedaald.

Het Goede Doelen Platform, dat namens de goede doelen meebeslist over kansspelbeleid, geeft aan dat de daling in giften was voorzien en verwacht dat de afdracht in de komende jaren zal stijgen.

Het percentage dat wordt gedoneerd aan goede doelen is al eerder verlaagd. In 2004 werd dit percentage verlaagd van 60 naar 50 procent, en in 2020 van 50 naar 40 procent.

Volgens de loterijen is dit gedaan om te zorgen voor hogere prijzengelden, waardoor meer mensen geneigd zijn om een lot te kopen. Hoogleraar sport en recht Marjan Olfers, die onderzoek doet naar de kansspelsector, bevestigt dat het psychologisch inderdaad zo werkt dat mensen eerder geneigd zijn om een lot te kopen bij een hogere jackpot. Zij benadrukt echter dat dit niet de enige reden is voor de verlaging: "De lobby van de gokindustrie is extreem sterk. Met name de Postcode Loterij kan pronken met het geld dat zij ophalen voor goede doelen, en niemand is natuurlijk tegen goede doelen."

Volgens Olfers is kritisch onderzoek naar de loterijen moeilijk, omdat goede doelen afhankelijk zijn van hen. Als overheidsinstantie of onderzoeker heeft men niet alleen te maken met de loter