Daling van het aantal vakbondsleden in Nederland

Gepubliceerd op 01/11/2023 23:00 in Economie

In maart 2023 telde Nederland 1,44 miljoen vakbondsleden, wat een daling betekent van ongeveer 4 procent in vergelijking met twee jaar geleden. Het Centraal Bureau voor de Statistiek meldt dat dit neerkomt op een afname van 63.000 leden.

De daling in het aantal vakbondsleden is zichtbaar in alle leeftijdsgroepen, maar is het sterkst onder mensen tussen de 45 jaar en de AOW-leeftijd. Sinds 2012 is er sprake van een gestage daling van het ledenaantal. In dat jaar waren er nog 1,85 miljoen leden.

Tuur Elzinga, voorzitter van de FNV, de grootste vakbond in Nederland, bestempelt deze ontwikkeling als "heel slecht nieuws". Hij benadrukt echter dat de daling minder groot is dan in voorgaande jaren. Elzinga suggereert dat er mogelijk sprake is van een "grote kentering" door de oplopende inflatie, waardoor het aantal leden juist stijgt.

Volgens het CBS kan de lagere daling mogelijk worden verklaard doordat de cijfers slechts elke twee jaar worden gemeten. De FNV beweert echter dat zij in de afgelopen 12 maanden een stijging in het aantal leden heeft waargenomen. Bovendien moet worden opgemerkt dat het CBS-cijfer betrekking heeft op alle vakbonden en dat er onderlinge verschillen kunnen zijn.

Uit onderzoek van het CBS blijkt dat 54 procent van de niet-leden aangeeft dat ze er nooit serieus over hebben nagedacht om lid te worden. Daarnaast vindt 12 procent dat vakbonden geen invloed (meer) hebben op hun arbeidsvoorwaarden en 8 procent vindt het lidmaatschap te duur.

Bij de FNV is vergrijzing de voornaamste reden waarom mensen hun lidmaatschap opzeggen, vaak bij het bereiken van hun pensioenleeftijd of bij overlijden. Volgens Elzinga bestaat de huidige groei van de FNV met name uit jongeren en een aanzienlijk aantal vrouwen.

Vakbonden spelen een belangrijke rol in Nederland bij onderhandelingen met werkgevers over arbeidsomstandigheden en lonen. In collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) spreken vakbonden namens werknemers af hoeveel hun salaris zal stijgen. Vakbondsleden krijgen vervolgens de mogelijkheid om te stemmen over een onderhandelaarsakkoord. Eenmaal aangenomen geldt de cao zowel voor leden als niet-leden van een vakbond.

Dit jaar zijn er tot nu toe 387 cao's afgesloten voor bijna 3,6 miljoen werknemers, waarbij een gemiddelde loonstijging van 7,1 procent op jaarbasis is afgesproken.