Overheid overweegt grotere rol in gaswinning op Noordzee

Gepubliceerd op 20/10/2023 00:00 in Economie

De Nederlandse overheid overweegt om zelf een grotere rol te gaan spelen in de gaswinning op de Noordzee. Dit zou een manier kunnen zijn om minder afhankelijk te zijn van buitenlands gas. Op dit moment heeft de overheid nog een minderheidsaandeel in alle olie- en gasprojecten op land en in het Nederlandse deel van de Noordzee.

Het Groningenveld blijft nog steeds 500 miljard kubieke meter gas bevatten vanwege het aardbevingsrisico. Onder de Noordzee kan er nog zo'n 100 miljard kuub gas worden gewonnen. Momenteel verbruiken Nederlandse huishoudens en bedrijven ongeveer 30 miljard kuub gas per jaar. Een derde van dit verbruik komt momenteel uit de Noordzee, maar dit aandeel neemt snel af.

Gaswinning op zee is duurder dan gaswinning uit het Groningenveld, wat ervoor zorgt dat bedrijven minder investeren in gaswinning op zee. Zelfs met de hoge gasprijzen van nu is er weinig belangstelling voor gaswinning in de Noordzee. Langdurige vergunningstrajecten en rechtszaken van milieuorganisaties maken bedrijven huiverig voor nieuwe gasboringen op zee. Hierdoor investeren de olie- en gasindustrie liever in gasvelden in het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen, waar de voorwaarden volgens hen aantrekkelijker zijn.

Het Nederlandse kabinet wil het laatste restje gas op de Noordzee zo snel mogelijk naar boven halen. Hoewel de overheid uiteindelijk van gas af wil, is op dit moment nog altijd 87 procent van de huishoudens afhankelijk van aardgas voor verwarming. Het argument is dat, zolang aardgas nog nodig is, het beter van eigen bodem kan komen.

Recentelijk hebben onderzoekers voordelen van Noordzeegas op een rij gezet. Zo ligt de methaanuitstoot van eigen gaswinning ruim 30 procent lager dan die van geïmporteerd vloeibaar gas. Noordzeegas zorgt er ook voor dat Nederland minder afhankelijk is van het buitenland en heeft een dempend effect op extreme schommelingen van de gasprijs.

Om bedrijven te stimuleren, wil staatssecretaris Vijlbrief van Economische Zaken en Klimaat de vergunningsprocedures versnellen en de rol van Energie Beheer Nederland (EBN) vergroten. EBN neemt momenteel namens de overheid voor 40 procent deel in alle olie- en gasprojecten op land en in het Nederlandse deel van de Noordzee. Er wordt onderzocht of een meerderheidsbelang van EBN de exploitatie van nieuwe gasvelden kan bevorderen. In sommige gevallen zou het belang zelfs kunnen oplopen tot 100 procent, waarbij olie- en gasbedrijven worden ingehuurd voor de uitvoering.

Het onderzoek moet voor het einde van het jaar afgerond zijn, zodat het na de verkiezingen in november kan worden meegenomen in de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Niet iedereen in Den Haag is voorstander van gaswinning. GroenLinks-PvdA wil bijvoorbeeld een wettelijk verbod op nieuwe gasvelden vanwege het klimaat.

Verkiezingen zullen bepalend zijn voor de verdere stappen omtrent gaswinning op de Noordzee. De VVD wil de aardgaswinning uitbreiden om de afhankelijkheid van het buitenland te verminderen. Ook Pieter Omtzigt en zijn partij Nieuw Sociaal Contract willen het Noordzeegas gebruiken om de Nederlandse consument te beschermen tegen grote prijsschommelingen.

Tegenstanders, waaronder Greenpeace, zijn van mening dat nieuwe gasboringen niet alleen slecht zijn voor het klimaat, maar ook weinig zin hebben op korte termijn. Het gastekort voor de komende jaren kan volgens hen beter opgelost worden door de overgang naar duurzame elektriciteit en energiebesparing te versnellen.