Klimaatminister Jetten wil stopzetting van 'fossiele subsidies', maar industrie vreest economische gevolgen

Gepubliceerd op 16/09/2023 17:00 in Economie

Klimaatminister Rob Jetten heeft de ambitie geuit om de zogenoemde 'fossiele subsidie' in Nederland tot nul te reduceren. De industrie beweert echter dat zij zonder fiscale voordelen niet kan overleven in het land, waarbij de gevolgen voor de economie en maatschappij aanzienlijk zouden zijn. Wetenschappers en activisten benadrukken daarentegen dat door deze fiscale overheidssteun de CO2-uitstoot in stand wordt gehouden.

Uit gelekte Prinsjesdagstukken blijkt dat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft berekend dat er jaarlijks tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro aan fossiele subsidie wordt uitgegeven. Dit bedrag is veel hoger dan het eerder berekende bedrag van 4,5 miljard euro, en ook hoger dan het in de vorige week gepubliceerde bedrag van 37,5 miljard euro.

In Nederland zijn er belastingvoordelen voor bedrijven die veel olie, gas en kolen gebruiken. Naarmate een bedrijf meer energie verbruikt, betaalt het proportioneel minder belasting. Dit geldt bijvoorbeeld voor de staalindustrie, kunstmestproducenten, olieraffinaderijen, glastuinbouw en baksteenfabrieken.

Een bedrijf dat veel energie nodig heeft, is Nyrstar, dat metaal verwerkt en zink produceert in een fabriek in het Brabantse Budel. Jasper van Zon, zakelijk leider van Nyrstar, geeft aan dat er al maatregelen worden genomen om het energieverbruik te beperken. "We streven naar energieneutraliteit door middel van een eigen zonnepark. Daarnaast passen we onze productie aan op basis van duurzame stroom", aldus van Zon.

Nyrstar benadrukt het maatschappelijke belang van zinkproductie, aangezien zink onder andere wordt gebruikt voor het roestvrij maken van staalconstructies, auto's, medicijnen en voedingssupplementen. Het bedrijf voert tevens experimenten uit met de productie van kritieke grondstoffen, zoals germanium, dat nodig is voor de productie van chips. Door de gespannen relatie met China dreigt er in Europa een tekort aan germanium te ontstaan.

Volgens Boris Schellekens van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (Somo) is het ontbreken van een afbouwplan zorgwekkend. Hoewel het kabinet had beloofd om de subsidies tegen 2025 af te bouwen, loopt Nederland achter op schema. Schellekens is van mening dat het stopzetten van belastingvoordelen voor grootverbruikers van energie nodig is om de industrie te laten stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen. Hij stelt dat onze economie momenteel afhankelijk is van lage tarieven, wat niet duurzaam is voor de toekomst.

Somo is van mening dat Nederland er niet slechter van wordt als bepaalde industrieën verdwijnen. Als voorbeeld verwijzen ze naar het faillissement van Aldel, de voormalige aluminiumfabrikant in Delfzijl, die in 2022 moest sluiten vanwege de hoge gasprijs. Op die locatie bevindt zich nu Giga Storage, een bedrijf dat duurzame energie opslaat en zo ruimte creëert op het drukbezette elektriciteitsnetwerk om nieuwe bedrijven aan te sluiten.

Hans Grünfeld van de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW), die de belangen van de Nederlandse industrie vertegenwoordigt, merkt op dat de term 'fossiele subsidie' onjuist is. Volgens hem is de intentie niet om het gebruik van fossiele energie of CO2-uitstoot te bevorderen, maar om economische schade als gevolg van klimaatmaatregelen of energiebelastingen te voorkomen. Grünfeld gelooft dat het wegstrepen