Snelle realisatie van energieprojecten nodig om klimaatdoelen te halen

Gepubliceerd op 03/08/2023 23:00 in Economie

Het elektriciteitsnet moet worden uitgebreid, er moet een waterstofnetwerk komen en er moeten installaties komen waarmee CO2 van de industrie kan worden afgevangen en opgeslagen in lege aardgasvelden onder de Noordzee. Deze projecten zijn cruciaal om de klimaatdoelen voor 2030 te behalen, maar het lijkt erop dat de doelen steeds verder uit het zicht raken. De traagheid van regels en procedures belemmert de energietransitie, waardoor veel bedrijven die van het gas af willen, geen zware elektriciteitsaansluiting kunnen krijgen. Nieuwe wetgeving is nodig voor sommige projecten, maar het is onzeker of de Tweede Kamer deze nog voor de verkiezingen in november zal behandelen. Daarnaast stokt de aanleg van de infrastructuur voor het afvangen van CO2 in de Rotterdamse haven vanwege stikstofregels.

In een opvallende uitzondering op de trage procedures slaagde de Gasunie er binnen 200 dagen in, in samenwerking met Groningen Seaports, bouwbedrijven en verschillende overheden, om een drijvende LNG-terminal (vloeibaar gas) in de Groningse Eemshaven aan te leggen. Deze terminal was nodig om het verlies aan Russisch gas te compenseren met vloeibaar gas uit de Verenigde Staten. Het kabinet wist de provincie Groningen te overtuigen van het 'nationaal belang' van dit project en regelde een gedoogvergunning voor de twee fabrieksschepen. Alle betrokken partijen werkten hard om het project vóór 15 september 2022 op te leveren, zodat de gasvoorraden voor de winter konden worden aangevuld. Uitstel was geen optie.

Volgens Hans Coenen, lid van de raad van bestuur van Gasunie, slaagde het project omdat "alle partijen de urgentie voelden". De dreiging van families zonder verwarming, stilvallende industrieën en de schok van de Russische inval in Oekraïne zorgden ervoor dat alle obstakels werden overwonnen. Bouwmateriaal werd 'geleend' van andere projecten en meer dan 500 personeelsleden uit verschillende delen van de wereld werden ingevlogen naar de Eemshaven.

Hans Coenen heeft inmiddels met veel mensen uit de energiesector gesproken over de werkwijze van dit project, waaronder minister Jetten voor Klimaat en Energie. Hij verwacht dat deze werkwijze navolging zal krijgen, maar erkent dat het moeilijk zal zijn om dezelfde urgentie als vorig jaar te creëren. Daarnaast benadrukt hij dat er geen enkele organisatie tegen de gedoogvergunning in beroep is gegaan, er geen woningen in de Eemshaven zijn en er geen Natura 2000-gebied in de directe omgeving ligt.

Ook Marjolein Dieperink, hoogleraar Klimaatverandering en Energietransitie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is van mening dat deze werkwijze navolging verdient. Zij constateert dat veel energieprojecten traag verlopen en gelooft dat het sneller kan. Netbeheerders, werkgevers en milieuorganisaties maken zich ook zorgen dat de klimaatdoelen voor 2030 niet gehaald zullen worden, vooral vanwege de val van het kabinet. Nieuwe wetgeving is nodig voor projecten zoals waterstof- en warmtenetten, maar deze processen duren lang en veel partijen wachten af voordat ze investeren.

Voor het lng-project in de Eemshaven deed minister Jetten een beroep op het nationaal belang en het gevaar voor de openbare orde en veiligheid bij een tekort aan gas. De vraag is of de bosbranden, hittegolven en overstromingen die dit jaar de wereld teisteren niet aantonen dat de klimaatcrisis inmiddels ook een zaak van openbare orde en veiligheid is.

Dieperink benadrukt