Nederlandse banken mijden FIFA-project vanwege risico's; hoofdkantoor gevestigd in Parijs

Gepubliceerd op 05/07/2023 07:00 in Economie

Nederland heeft een miljardenproject van de wereldvoetbalbond FIFA misgelopen, omdat Nederlandse banken de risico's niet aandurfden. Uit onderzoek van de NOS blijkt dat de plannen voor een Nederlands hoofdkantoor van het FIFA Clearing House, een controlekamer voor geldstromen, al in een vergevorderd stadium waren. Echter, uiteindelijk werd het project gevestigd in Parijs nadat daar wel een partnerbank werd gevonden en de juiste licenties werden verleend.

Als gevolg hiervan is Parijs nu de draaischijf geworden voor het geld dat voetbalclubs betalen bij transfers, waarbij megabedragen gemoeid zijn. In de afgelopen winterperiode werd er alleen al aan internationale transfers ruim 1,4 miljard euro uitgegeven door voetbalclubs. Dit geld gaat niet alleen naar de verkopende clubs, maar ook naar zaakwaarnemers, adviseurs, investeringsfondsen en opleidingsclubs.

De transfermarkt, met zijn complexe geldstromen en belangen, vormt een potentieel broeinest voor schimmige zaken. Toezichthouders van De Nederlandsche Bank (DNB) hebben in 2017 al gewaarschuwd dat de hoeveelheid transacties, het gebrek aan transparantie en de moeilijkheid om de transacties te objectiveren, de transfermarkt kwetsbaar maken voor witwassen.

De FIFA wil met het nieuwe project de voetbalwereld beter beschermen tegen corruptie en witwassen, maar er zijn ook bronnen die suggereren dat de FIFA vooral meer inzicht wil krijgen in wie er allemaal betrokken zijn bij transfers. Daarnaast wordt er verwezen naar de schandalen waar de wereldvoetbalbond zelf in verstrikt was geraakt, aangezien de FIFA al jarenlang onderdeel is van verschillende corruptieonderzoeken tegen (oud-)bestuurders.

Het idee om de herkomst van de voetbalmiljarden via een clearing house te controleren, ontstond in 2018. Het was al snel duidelijk dat deze nieuwe organisatie in Amsterdam gevestigd moest worden. De FIFA richtte daarom een stichting en een bv op in Amsterdam en ging op zoek naar een partnerbank in Nederland. Deze bank moest de bankrekening leveren waarop al het geld van transfers wereldwijd binnenkomt en na een anti-witwascontrole weer doorgestuurd wordt. Volgens bronnen heeft de FIFA gesprekken gevoerd met meerdere banken in Nederland, waaronder ING en Deutsche Bank Nederland.

Uit gesprekken met de NOS blijkt echter dat de Nederlandse banken terughoudend waren. Een betrokken bankier noemde het FIFA-project een nobel plan, maar ook extreem riskant voor banken. Na de hoge boetes die Nederlandse banken hebben gekregen vanwege tekortkomingen in het witwastoezicht, proberen zij zoveel mogelijk risico's te mijden. Een andere bankier gaf aan dat hij nog steeds kippenvel krijgt bij de gedachte aan het project, vooral omdat er ook geld overgemaakt zou moeten worden naar clubs uit risicolanden zoals Afghanistan.

Het is niet duidelijk of de terughoudendheid van de Nederlandse bankiers de enige reden is waarom de FIFA het miljardenproject niet heeft doorgezet in Nederland. Volgens bronnen schrok de FIFA ook van de strenge controles die banken eisten. Hierdoor ontstond een situatie waarbij de FIFA de transfermarkt wilde opschonen, maar dit niet kon doen vanwege de hoge risico's die banken zagen. Daarnaast stelde een betrokkene bij de oprichting van het clearing house dat de Nederlandse toezichthouder DNB steeds obstakels opwierp. DNB wil echter geen commentaar geven op de zaak.

De FIFA heeft verklaard dat ze "verschillende opties hebben bekeken", maar heeft geen nadere uitleg gegeven over waarom Nederland uiteindelijk is afgevallen. Volgens de FIFA is Parijs gekozen vanwege