Nederland lobbyt achter de schermen om economische relatie met Rusland te herstellen

Gepubliceerd op 27/06/2023 14:00 in Economie

Uit opgevraagde stukken op basis van de Wet open overheid (Woo) blijkt dat het Nederlandse kabinet, mede onder druk van het bedrijfsleven, zwaardere sancties tegen Rusland probeerde te voorkomen na het neerhalen van vlucht MH17 boven Oekraïne in juli 2014. Ambtenaren spraken onder andere over "het gaswapen" van Moskou en het feit dat Europese afhankelijkheid van Russisch gas een realiteit is. Nederlandse bedrijven wilden graag de economische banden met Rusland behouden of zelfs versterken.

Voor de oorlog in Oekraïne waren meer dan 3000 Nederlandse bedrijven actief in Rusland. Na de MH17-ramp werden diverse hoge Kremlinleden en Russische staatsbedrijven op een Europese zwarte lijst geplaatst, maar Nederlandse bedrijven wilden toch graag zakendoen met Rusland. Zo drong werkgeversorganisatie VNO-NCW er meerdere malen op aan om een nieuwe handelsmissie naar Rusland te organiseren. Hoewel er geen verbod was op handelsmissies, kwam deze er uiteindelijk niet.

Vanwege de afhankelijkheid van Russisch gas bleef een vermindering hiervan jarenlang uit. Pas na de inval in Oekraïne en het dichtdraaien van de gaskraan door Rusland zocht Nederland in allerijl naar alternatieven zoals vloeibaar gas en duurzame energiebronnen. Toch wilden Nederlandse bedrijven blijven profiteren van de economische kansen in Rusland.

Nederland zette in op "sancties en dialoog" met Rusland na het neerhalen van de MH17, maar Europese lidstaten naleefden de richtlijnen voor de sancties niet altijd even strak. Nederlandse bedrijven vonden dit oneerlijk en wilden graag meer actieve handelsbevordering en een verbetering van de bilaterale relaties. Ambtenaren stelden in 2015 twee scenario's op: een optimistisch scenario waarin de "Russische energieleveranties aan EU niet worden gehinderd" en een pessimistisch scenario waarin Nederland in de kou kon komen te zitten. Een optie om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen werd echter niet besproken omdat "Rusland de Europese Unie minstens zo hard nodig heeft als andersom".

Hoewel het Nederlandse kabinet eerst geen business as usual meer met Rusland wilde, blijkt uit de vrijgegeven documenten dat het zakendoen met Rusland feitelijk gewoon moest doorgaan.