Honderdduizenden demonstranten in Warschau tegen Poolse regering

Gepubliceerd op 04/06/2023 18:01 in Buitenland

Op zondag zijn honderdduizenden mensen in Warschau de straat op gegaan om te demonstreren tegen de rechts-conservatieve regering van Polen. De betogers beschuldigen president Duda en premier Morawiecki ervan de democratie te willen ondermijnen en het land steeds autocratischer te maken. De organisatie schat de opkomst op zo'n half miljoen mensen. De menigte demonstranten in de Poolse hoofdstad strekt zich over zeker anderhalve kilometer uit. Ze droegen spandoeken mee met leuzen als 'Een vrij Europees Polen' en 'Europese Unie ja, PiS nee', verwijzend naar de regeringspartij. Ook in andere steden zoals Krakau zijn er demonstraties.

De rechts-conservatieve partij, PiS, waar president Duda en premier Morawiecki bij horen, zwaait de scepter in Polen sinds 2015 en heeft sindsdien met omstreden hervormingen de onafhankelijke rechtspraak ingeperkt en geprobeerd om het kritische media moeilijk te maken. De oppositie is bang dat de regering in de aanloop naar de verkiezingen komend najaar een stap verder wil gaan. President Duda stemde eerder deze week in met de oprichting van een commissie die volgens critici politieke tegenstanders van de regering buitenspel kan zetten. Ze kunnen niet alleen boetes krijgen, maar bijvoorbeeld ook een verbod van tien jaar op politieke functies. Officieel is de commissie bedoeld om publieke personen aan te pakken die Poolse belangen hebben geschaad 'onder Russische invloed'. Critici zijn echter bang voor een heksenjacht op de oppositie.

Oppositieleider en oud-premier Donald Tusk had opgeroepen tot de enorme demonstratie van vandaag. Hij stond vandaag op het podium samen met de 79-jarige Lech Walesa. De menigte juichte bij het zien van de twee voormalige leiders en riep 'Democratie! en 'Grondwet!'. Sommigen toonden maskers van Jaroslaw Kaczynski, de partijleider van de PiS, waar het woord 'schande' overheen was geschreven.

De oppositie waarschuwde voorafgaand aan de mars dat de komende verkiezingen weleens de laatste kans kunnen zijn om verdere ondermijning van de Poolse democratie te stoppen. Ze zijn bang dat Polen anders een steeds autocratischer koers kiest, zoals Hongarije en Turkije de afgelopen jaren deden. De organisatoren zien de betoging als een test om te zien of de oppositie sterk genoeg is om de verkiezingen dit najaar te kunnen winnen.

PiS probeerde potentiële deelnemers aan de betoging vooraf te ontmoedigen met een omstreden spotje waarin beelden van het vernietigingskamp Auschwitz werden getoond, inclusief de beruchte poort met Arbeit Macht Frei erboven, met daarbij de woorden: 'Wil je echt onder deze slogan lopen?'. Het spotje refereert aan een inmiddels verwijderde tweet van een regeringscriticus die zei dat Duda en Kaczynski in een "kamer" zullen belanden. Later zei hij dat hij een "cel" bedoelde. Het herdenkingsmuseum Auschwitz-Birkenau liet weten het spotje af te keuren. "Het is een trieste, pijnlijke en onacceptabele uiting van de morele en intellectuele corruptie van het publieke debat", aldus het museum.