Wat gebeurt er met Belarus als president Loekasjenko overlijdt?

Gepubliceerd op 30/05/2023 02:00 in Buitenland

Speculaties over de gezondheid van Aleksandr Loekasjenko, de president van Belarus, zijn opnieuw opgedoken. Weinig Belarussen zouden rouwig zijn als hij van het toneel verdwijnt, maar de vraag is of zijn vertrek goed nieuws is. De vrees bestaat namelijk dat buurman Rusland klaarstaat om de macht over te nemen.

Belaruskenner Franka Hummels zegt dat Rusland op dit moment eigenlijk al de macht heeft in Belarus, alleen op papier niet. Als Loekasjenko overlijdt, zou Rusland gewoon een mannetje vanuit Moskou naar Minsk sturen en dit zou dan gewoon een inlijving zijn zonder invasie. De relatie tussen Rusland en Belarus is strategisch zeer belangrijk, en Loekasjenko stemde onlangs nog in met het voorstel van Poetin om nucleaire kernwapens naar Belarus te verplaatsen. De oppositie vreest dat de democratische krachten moeten worden voorbereid, en dat Russische inmenging moet worden voorkomen.

Loekasjenko profileert zich nog steeds als krachtige leider, maar de president skipte deze maand meerdere publieke optredens. Op sociale media gaan wilde geruchten dat hij vergiftigd zou zijn tijdens een bezoek aan Moskou. Op beelden van de Belarussische staatstelevisie lijkt Loekasjenko weer aan het werk te zijn in de hoofdstad Minsk, maar de Belarussische oppositie bereidt zich voor op wat komen gaat, omdat ook Loekasjenko’s omgeving en de Russen zich zouden voorbereiden.

Belarussische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja werd eerder dit jaar bij verstek veroordeeld tot 15 jaar cel, en veel Belarussen lijden onder het strakke regime en de erbarmelijke economie van het land. In 2020 en 2021 probeerden Belarussen tevergeefs een revolutie te ontketenen in het land, en de overheid sloeg deze protesten hardhandig neer met hulp van Poetin.

De meeste inwoners van Belarus houden zich anno 2023 koest vanwege de ongekend harde repressie. Hummels vreest dat de situatie zo zal blijven, ook als Loekasjenko overlijdt. Voor de Belarussen zou er pas echt verandering komen als de andere leider, Vladimir Poetin, verdwijnt. In een positief scenario zou er dan daadwerkelijk ruimte zijn voor oppositie en democratie, maar als de opvolger van Poetin dezelfde harde hand hanteert, zal er weinig veranderen.