Henry Kissinger wordt 100 jaar: briljant diplomaat of gewetenloze manipulator?

Gepubliceerd op 27/05/2023 09:01 in Buitenland

Henry Kissinger, die vandaag 100 jaar is geworden, is een controversiële figuur in de geschiedenis van Amerikaanse politiek en diplomatie. Als nationale veiligheidsadviseur en minister van Buitenlandse Zaken diende hij onder de presidenten Richard Nixon en Gerald Ford tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Kissinger schreef geschiedenis door in 1971 heimelijk naar China te reizen om een bezoek van president Nixon voor te bereiden en sprak met Mao Zedong en andere Chinese leiders over het aanhalen van de banden.

Kissinger wordt beschouwd als de invloedrijkste en meest bepalende Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken en diplomaat van de afgelopen eeuw. Hij is bekend voor zijn pragmatische vorm van politiek, genaamd realpolitik, waarbij hij op meerdere borden schaakte en partijen tegen elkaar uit wist te spelen. Hij was ook betrokken bij geheime bombardementen op Laos en Cambodja, om zo Noord-Vietnam inschikkelijker te maken bij vredesbesprekingen.

Na zijn ministerschap bleef Kissinger actief op het wereldtoneel en geeft hij wereldwijd regeringen en bedrijven raad via zijn adviesbureau Kissinger Associates. Hij is een terugkerende gast in media en op bijeenkomsten. Vorig jaar waarschuwde hij in Davos bijvoorbeeld dat Rusland niet geheel in de hoek gedreven moest worden en dat hij het terecht zou vinden als er vredesbesprekingen zouden komen waarbij delen van Oekraïne bij Rusland blijven horen.

Kissingers realpolitik leidde tot grote diplomatieke successen, met lovende publicaties en covers op tijdschriften als Time en Newsweek. Maar er was ook een forse schaduwzijde door zijn steun aan dictaturen en regimes die mensenrechten schonden. Zo werd in 1973 de gekozen president en socialist Salvador Allende van Chili met Amerikaanse steun verjaagd en vermoord, om opgevolgd te worden door dictator Pinochet. Daarnaast steunde Kissinger de regering van Indonesië in het bloedig neerslaan van de onafhankelijkheidsstrijd in Oost-Timor, het wrede optreden van het Pakistaanse leger in Oost-Pakistan en een opstand die leidde tot een onafhankelijk Bangladesh ten koste van een miljoen slachtoffers.

Kissinger heeft ook kritiek gekregen voor zijn steun aan bombardementen in Cambodja, die volgens critici leidden tot steun voor het bewind van de Rode Khmer en uiteindelijk tot een genocide.

Kissinger blijft echter nog steeds actief op het wereldtoneel en waarschuwt voor de gevaren van een nieuwe wapenwedloop met ongereguleerde kunstmatige intelligentie. Hij is ook niet overal meer welkom en kan niet meer reizen naar landen als Chili, Argentinië en Spanje, waar rechters namens nabestaanden van slachtoffers van de Amerikaanse steun aan militaire regimes vragen om zijn arrestatie en getuigenis.