Nederland maakt zich op voor Europese Parlementsverkiezingen

Gepubliceerd op 06/05/2024 10:00 in Buitenland

Nog precies een maand, dan kiest Nederland nieuwe leden van het Europees Parlement. Op 7, 8 en 9 juni wordt in andere lidstaten van de Europees Unie gestemd. De uitslag bepaalt de koers van de EU voor de komende vijf jaar. Grote kans dat je niet bekend bent met Brussels jargon ook niet precies weet wie waarover gaat. Daarom helpen we je een handje met dit overzicht van de belangrijkste EU-begrippen.

Je stemt in je eigen land op iemand die lid wil worden van het Europees Parlement (EP). Hoe groter het land, hoe meer Europarlementariërs het mag afvaardigen. Nederland heeft er 31, maar Spanje bijvoorbeeld 59 en Duitsland 96. Na de verkiezingen bestaat het EP uit 720 parlementsleden. Ze werken samen in fracties, een groep mensen die over veel onderwerpen hetzelfde denkt. Het EP kan zelf geen wetsvoorstellen indienen. Het kan wél bestaande voorstellen aanpassen en moet alle voorstellen goedkeuren voor ze Europese wetten worden.

De Europese Commissie (EC) dient de voorstellen in waar het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie (zie onder) over stemmen. Andere belangrijke taken zijn controle van de begroting en vertegenwoordiging van de EU in andere landen. Dit werk doet de EC met hulp van 33.000 ambtenaren. De Europese Commissie wordt bestuurd door 27 Eurocommissarissen met een eigen portefeuille. Elk land heeft één commissaris. De Nederlandse Eurocommissaris is nu Wopke Hoekstra (CDA), verantwoordelijk voor klimaatbeleid.

De Raad van de Europese Unie wordt ook wel Raad van ministers genoemd. Dit zijn de 27 ministers van de lidstaten die vergaderen op hun vakgebied, zoals landbouw, onderwijs of buitenlandse zaken. Net als het Europees Parlement moet ook de Raad goedkeuring geven aan de voorstellen van de Europese Commissie.

Naast de Raad van de Europese Unie is er ook de Europese Raad. Een bijeenkomst van die raad noem je een Europese top. De 27 regeringsleiders en staatshoofden komen ten minste twee keer per jaar bij elkaar. De Europese Raad besluit over de grote lijnen, zoals bijvoorbeeld verdragswijzingen. Nederland wordt daar vertegenwoordigd door de minister-president (nu nog Mark Rutte) maar de Fransen bijvoorbeeld door hun president (Emmanuel Macron). In praktijk doet de Commissie weinig wat de Raad niet wil.

Het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad van de Europese Unie en de Europese Raad vormen een flink deel van de Europese Unie. In dat rijtje horen verder het Europees Hof voor Justitie en de Europese Centrale Bank, die toezien op rechtspraak en financiën. Belangrijk is wel om te weten dat de EU lang niet op alle gebieden beleid maakt. Over bijvoorbeeld sociale zekerheid of defensie beslissen de landen zelf. Europese wetgeving bestaat uit vooral uit verordeningen en richtlijnen. Een verordening is een wet waar alle lidstaten zich aan moeten houden. Bij een richtlijn maken de EU-landen zelf wetgeving om Europees afgesproken doelstellingen te halen.

Het Europees Parlement kent nu zeven politieke 'families'. De twee grootste zijn de Europese Volkspartij (EVP) van conservatieve- en christendemocratische partijen, en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D), de sociaaldemocraten. Verder zijn er de liberalen, de groenen, de nationaalconservatieven en een uiterst linkse en radicaal rechtse fractie. Na de verkiezingen kan deze samenstelling veranderen.

Spitzenkandidat is het Duitse woord voor lijsttrekker. Een spitzenkandidat is namens de politieke partij kandidaat om voorzitter te worden van de Europese