Toekeren van het tij in de leesvaardigheid van Nederlandse kinderen: lessen uit Ierland

Gepubliceerd op 18/01/2024 18:00 in Buitenland

Uit internationaal onderzoek is gebleken dat de leesvaardigheid van Nederlandse scholieren van 15 jaar de afgelopen jaren achteruit is gegaan. Ongeveer een derde van deze scholieren haalt niet het vereiste niveau om goed te kunnen functioneren op school en in de maatschappij, wat slechter is dan veel andere EU-landen. Deze resultaten bevestigen eerdere bevindingen van onder andere de onderwijsinspectie, die al langer waarschuwt voor de slechte leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen.

In een rapport twee jaar geleden wees de inspectie op Ierland, dat in 2009 vergelijkbare problemen had en vervolgens een reeks onderwijshervormingen heeft doorgevoerd. Harold Hislop, voormalig hoofd van de Ierse schoolinspectie, herinnert zich nog goed dat de resultaten van het onderzoek in Ierland destijds tot een schok leidden in zowel de onderwijswereld als de politiek. Deze schok zorgde er echter ook voor dat alle neuzen dezelfde kant op stonden en dat er bereidheid was om langetermijnhervormingen door te voeren.

Onder leiding van Hislop werden de lerarenopleidingen met een jaar verlengd en kregen beginnende docenten intensievere begeleiding. Daarnaast kreeg de schoolinspectie een nieuwe rol: naast het controleren van de prestaties van individuele scholen, hielp zij ook met het bedenken van oplossingen. Deze hervormingen hebben geleid tot succes, waardoor Ierland momenteel een van de best presterende landen is op het gebied van leesvaardigheid.

In Nederland worden ook verschillende initiatieven genomen om de leesvaardigheid te verbeteren. Zo wordt er 1 miljard euro beschikbaar gesteld door het ministerie van Onderwijs voor het masterplan basisvaardigheden. Daarnaast zijn er scholen die overstappen naar ander leesonderwijs en wordt er op opleidingen tot basisschoolleraar nagedacht over het integreren van leesonderwijs.

Op hogeschool IPABO in Amsterdam en Alkmaar is er sinds dit studiejaar een afstudeerrichting lezen, waar studenten zich verdiepen in effectief en motiverend leesonderwijs. In plaats van losse begrijpend lezen-lessen leren de studenten hier leesstrategieën en worden ze gestimuleerd om diep en kritisch te lezen.

Volgens docent Inouk Boerma, lector lezen, moet leesonderwijs geïntegreerd worden in alle vakken en moeten er rijke en inhoudelijk interessante teksten gelezen worden. Ook is het belangrijk dat kinderen weer meer boeken lezen, hierover met elkaar in gesprek gaan en zelf schrijven.

Het is echter niet altijd makkelijk om deze veranderingen in de praktijk toe te passen, aangezien scholen soms teruggrijpen naar de oude manier van begrijpend leesonderwijs vanwege de Cito-toetsen. Een individuele leerkracht kan deze veranderingen niet alleen bewerkstelligen, maar het vereist ook betrokkenheid van schoolleiders.

Hoewel er geen toverformule bestaat voor het verbeteren van leesvaardigheid, biedt het succesverhaal van Ierland belangrijke lessen. Het is essentieel dat alle betrokkenen samenwerken en zich committeren aan langetermijnhervormingen om de leesvaardigheid van Nederlandse kinderen te verbeteren.