Romeins dieet veel gevarieerder dan gedacht, ook voor armen

Gepubliceerd op 08/12/2023 12:00 in Buitenland

Uit onderzoek van de Universiteit Leiden blijkt dat het Romeinse dieet veel gevarieerder was dan eerder werd aangenomen. Tot nu toe werd gedacht dat alleen de elite kon genieten van overvloedige banketten, terwijl de armen het moesten doen met pap en brood. Maar volgens Guido Sala, onderzoeker aan de universiteit, aten ook de gewone en arme Romeinen veel diverser.

Het onderzoek naar het Romeinse dieet richtte zich voornamelijk op de eetgewoonten van de rijke Romeinen, die goed gedocumenteerd waren in literaire bronnen. Maar er was weinig bekend over wat de gewone en arme Romeinen aten. Sala besloot dit gat in de kennis op te vullen en ging op zoek naar nieuwe bronnen.

Dankzij innovatieve en analytische technieken konden er nieuwe onderzoeksmethoden toegepast worden. Zo werden er uitwerpselen in het rioolsysteem van de Romeinen geanalyseerd, maar ook skeletten werden onder de loep genomen. Het bleek dat zelfs armen vlees en vis aten, omdat worst en pens soms bijna net zo goedkoop waren als brood. Ook werden er overeenkomsten gevonden tussen de maaltijden van de rijkere en de armere Romeinen. Zo aten ze bijvoorbeeld allemaal brood met kaas en restjes van de dag als ontbijt.

Daarnaast weerlegt Sala het veelvoorkomende beeld van de Romeinen die voornamelijk brood, olijfolie en wijn aten. Volgens hem werden er ook veel kruiden gebruikt, zoals brandnetel. De keuken van de Romeinen was sterk beïnvloed door die van de Etrusken en Grieken.

Ook de banketten voor de elite waren geen dagelijkse kost. Caesar had bijvoorbeeld altijd een compensatiedag na een banket, vanwege zijn maagproblemen. Er werden soms ook bijzondere gerechten geserveerd, zoals de tong van een kraanvogel. Maar er waren ook gerechten die vandaag de dag nog steeds gegeten worden, zoals een soort crème brûlée.

Het onderzoek naar het Romeinse dieet werpt ook nieuw licht op de grootte van de Romeinse economie. Tot nu toe werd aangenomen dat gewone en arme Romeinen vooral graanproducten aten, zoals brood en pap. De grootte van de economie werd berekend door het totale graanverbruik per persoon per jaar te vermenigvuldigen met het aantal Romeinen. Maar dit is een grote fout, volgens Sala. Door uit te gaan van een gevarieerd voedselpakket, blijkt dat de economie veel groter was, omdat er meer geproduceerd werd.

Het onderzoek naar het Romeinse dieet en de economie is nog relatief nieuw en er is nog weinig data beschikbaar. Maar de resultaten tonen aan dat het traditionele beeld van de Romeinse eetgewoonten bijgesteld moet worden. Het dieet was veel gevarieerder en ook de armen konden genieten van diverse voedingsmiddelen. Dit werpt ook een ander licht op de omvang van de Romeinse economie.