Indonesië vraagt Nederland om teruggave sabel van verzetsheld Diponegoro

Gepubliceerd op 29/11/2023 14:00 in Buitenland

Een bijzondere sabel van de Indonesische verzetsheld Diponegoro heeft jarenlang ongezien in Paleis Het Loo gelegen. Het wapen, dat in het paleis als een object van historische waarde werd beschouwd, blijkt nu een legendarisch object te zijn van een man die een grote rol speelde in de strijd tegen de Nederlandse koloniale overheersing in Indonesië. Nederlandse onderzoekers hebben onlangs de herkomst van de sabel vastgesteld en er wordt verwacht dat Indonesië de teruggave van het wapen zal vragen.

De zoektocht naar de herkomst van de sabel begon nadat onderzoekers een brief uit 1956 ontdekten in het archief van museum Bronbeek. In deze brief werd het wapen te koop aangeboden door familieleden van generaal Hendrik Merkus de Kock. Deze generaal arresteerde Diponegoro in 1830 en maakte daarmee een einde aan de Java-oorlog. Destijds werd de sabel aangeboden aan museum Bronbeek, gespecialiseerd in de militaire geschiedenis van Nederland ten tijde van Nederlands-Indië.

Hoewel museum Bronbeek de sabel destijds niet heeft gekocht wegens geldgebrek, bleek later dat de sabel wel degelijk in het bezit was van Paleis Het Loo. Daar stond het bekend als "het wapen van De Kock", maar nu is vastgesteld dat het eigenlijk de sabel van Diponegoro is. Het wapen werd in 1974 door de familie van De Kock aan Paleis Het Loo in bruikleen gegeven en later verkocht.

De reden dat de oorsprong van de sabel zo lang niet werd herkend, is de bijzondere transformatie die het wapen heeft ondergaan. Na verovering werd de Indonesische sabel omgebouwd tot een Nederlands marinesabel, waardoor het uiterlijk niet meer herkenbaar was. Pas bij het uit de schede halen van het wapen is te zien dat het om een Indonesische sabel gaat.

Onderzoeker Pauljac Verhoeven verwacht dat Indonesië de sabel zal terugvragen. Diponegoro is namelijk uitgeroepen tot nationale held in Indonesië en zijn wapens worden gezien als de ziel van de verzetsheld. Paleis Het Loo heeft de ambassade van Indonesië inmiddels op de hoogte gesteld van de herontdekking, maar er is nog geen reactie ontvangen vanuit Indonesië.

De teruggave van de sabel van Diponegoro is een nieuw hoofdstuk in de discussie over de terugkeer van geroofde kunst en cultureel erfgoed naar hun land van oorsprong. Vorig jaar heeft Indonesië al een grote collectie roofkunst teruggevraagd. Het is nu afwachten of Nederland bereid is om de sabel terug te geven aan Indonesië en hoe dit past in het bredere debat over koloniale geschiedenis en restitutie.

Het is een belangrijk moment voor zowel Nederland als Indonesië, waarin de herontdekking van de sabel van Diponegoro de aandacht vestigt op de gedeelde geschiedenis tussen beide landen. De vraag is nu hoe deze kwestie zal worden opgelost en of de teruggave van de sabel zal bijdragen aan een rechtvaardige omgang met het koloniale verleden.