Duitsland worstelt met toenemend antisemitisme en kritiek op Israël, terwijl vrijheid van meningsuiting onder druk staat

Gepubliceerd op 21/11/2023 06:00 in Buitenland

In Duitsland groeit het probleem van antisemitisme en kritiek op Israël, wat leidt tot interne conflicten en zorgen over de vrijheid van meningsuiting. Nikolas Lelle, vertegenwoordiger van de Amadeu Antonio Stichting, die zich inzet tegen antisemitisme, merkt op dat er scheuren zijn ontstaan in de Duitse herinneringscultuur. Hij wijst op recente incidenten zoals het beschilderen van huizen van Joden met davidsterren, een poging tot brandstichting op een synagoge en antisemitische leuzen tijdens demonstraties. Gezien de geschiedenis van Duitsland, benadrukt Lelle dat het land een bijzondere verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat dergelijke gebeurtenissen zich niet herhalen.

Als reactie op deze ontwikkelingen is er in het Duitse parlement sinds 7 oktober een brede steun voor Israël, die zich uitstrekt van links tot rechts. Vicekanselier Robert Habeck verklaarde in een toespraak op sociale media dat dit niet het moment is voor discussies waarin de daden van Hamas worden gerelativeerd. Lelle steunt deze benadering en benadrukt dat het nu niet het moment is om de kritiek op Israël te versterken.

Desondanks zijn er ook tegengeluiden te horen. Meer dan honderd Joodse kunstenaars, schrijvers en academici die in Duitsland wonen, ondertekenden onlangs een open brief waarin ze pleiten voor meer vrijheid van meningsuiting. Eliana Pliskin Jacobs, een van de ondertekenaars, stelt dat het begrip 'antisemitisch' tegenwoordig te pas en te onpas wordt gebruikt, waardoor het zijn betekenis verliest. Jacobs heeft zelf familieleden die zijn omgekomen in de Holocaust of moesten vluchten voor antisemitisme. Ze bekritiseert de manier waarop de Duitse regering omgaat met het verleden en het beperken van protesten en bijeenkomsten, omdat dit volgens haar geen recht doet aan de Joodse cultuur waar meningsverschillen worden gewaardeerd.

De meningen binnen de Joodse gemeenschap zijn verdeeld, met sommigen die de kritiek op de regering van Israël steunen. Het cultureel centrum Oyoun in Berlijn nodigde onlangs een Joodse organisatie uit die kritisch is over het beleid van de Israëlische regering ten opzichte van Palestijnen. Deze organisatie heeft echter banden met een beweging die oproept tot het boycotten van Israël. Ondanks de kritiek stelt Louna Sbou, medeoprichter van Oyoun, dat in een vrije democratie als Duitsland iedereen zijn mening moet kunnen uiten.

Zowel op lokaal als nationaal niveau worden er maatregelen genomen om met deze problemen om te gaan. De Berlijnse senaat dreigt de subsidie voor het cultureel centrum Oyoun stop te zetten vanwege de uitnodiging aan de kritische Joodse organisatie. Daarnaast heeft de grootste oppositiepartij CDU/CSU een voorstel gedaan om alleen mensen die het bestaansrecht van Israël erkennen in aanmerking te laten komen voor het Duitse staatsburgerschap. Dit voorstel komt voor veel mensen als een verrassing en roept vragen op over mogelijke consequenties voor kritische geluiden over Israël.

Het toenemende antisemitisme wordt vaak in verband gebracht met de integratieproblemen van Arabische families in Duitsland. Eliana Pliskin Jacobs vindt dit echter een onbegrijpelijk voorstel. Ze vraagt zich af of ze haar Holocaust-staatsburgerschap kan verliezen als ze Israël kritiseert. Het debat over deze kwesties zal naar verwachting in Duitsland voortduren, waarbij zowel de herinnering aan het verleden als de vrijheid van meningsuiting centraal z