Uitgelekt memo toont onenigheid binnen Nederlands ministerie van Buitenlandse Zaken over Israëlische aanpak van oorlog

Gepubliceerd op 14/11/2023 21:00 in Buitenland

Experts geven aan dat er onenigheid heerst binnen het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, naar aanleiding van een uitgelekt memo van de Nederlandse ambassade in Tel Aviv waarin kritiek wordt geuit op Israël, zo meldt de NOS. Volgens het memo heeft het Israëlische leger de intentie om bewust enorme vernietiging aan te richten aan de infrastructuur en civiele centra in Gaza, waarbij grote aantallen burgerslachtoffers voor lief worden genomen. Dit zou in strijd zijn met het oorlogsrecht.

Hoewel het kabinet publiekelijk steun blijft betuigen aan Israël, is er in twee weken tijd al driemaal interne informatie gelekt naar NRC, wat doet vermoeden dat er grote zorgen leven binnen het ministerie over de Israëlische aanpak van de oorlog en de Nederlandse steun daarvoor.

Historicus Peter Malcontent, tevens Israël-deskundige aan de Universiteit Utrecht, noemt het uitlekken van het memo "heel opmerkelijk" en stelt dat de onenigheid groter is dan ooit. Hij verwijst naar de noodkreet van een groep rijksambtenaren vorige maand over Nederlandse 'medeplichtigheid'.

Het memo is opgesteld door de defensieattaché van de Nederlandse ambassade in Tel Aviv. Volgens NRC meldt de rapportage dat de Israëlische politieke en militaire top geen duidelijke strategie hebben. Daarnaast wordt gesteld dat de wens van Israël om definitief af te rekenen met Hamas een vrijwel onmogelijk te behalen militair doel is. Het offensief zou vooral bedoeld zijn als militaire krachtvertoning in reactie op de terreuraanval op 7 oktober. Deze aanval was niet voorzien door Israëlische inlichtingendiensten.

Het lek bij Buitenlandse Zaken heeft oud-diplomaat Berber van der Woude doen concluderen dat medewerkers mogelijk dachten dat de enige manier om nog druk uit te oefenen was via de pers en de Tweede Kamer. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dan ook een nieuw debat over de oorlog naar aanleiding van de onthulling door NRC. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is een onderzoek gestart naar het lekken van vertrouwelijke informatie. In een eerste reactie werd benadrukt dat niet elk intern stuk als beleidsadvies kan worden gezien. Demissionair minister Ollongren van Defensie noemt het stuk in de krant een "niet-faire weergave" en is niet te spreken over de gang van zaken. Het is nog onduidelijk of er aangifte zal volgen.

Midden-Oostendeskundige Erwin van Veen van Instituut Clingendael stelt dat het uitgelekte memo bevestigt wat deskundigen al zien gebeuren: Israël voert een nietsontziende campagne, gedreven door wraak en zonder exitstrategie. Er komt steeds meer weerstand vanuit zowel het publiek als de ambtenarij tegen westerse overheden die onvoorwaardelijke steun aan Israël uitspreken.

De Franse president Macron heeft Israël opgeroepen tot een staakt-het-vuren en verklaarde dat "baby's, vrouwen en oude mensen gebombardeerd en gedood worden". Dit staat in schril contrast met de woorden van demissionair premier Rutte, die eerder aangaf dat Israël moet laten zien dat hun acties proportioneel zijn. Beide EU-leiders erkennen het recht van Israël om zichzelf te verdedigen tegen Hamas, maar Macron is van mening dat Israël te ver is gegaan. Rutte benadrukt dat Israël zich aan internationale regels moet houden, maar wil niet vanuit Den Haag oordelen over hoe de oorlog wordt aangepakt.

Eerdere publicaties van NRC hebben al aangetoond dat het Nederlandse kabinet ambtelijke waarschuwingen heeft gene