Saudi-Arabië en Iran zoeken naar stabiliteit en betere onderlinge relatie tijdens spoedberaad over Gaza

Gepubliceerd op 11/11/2023 18:00 in Buitenland

Saudi-Arabië en Iran tonen toenemende interesse in het behouden van een betere onderlinge relatie, zoals blijkt uit het bezoek van de Iraanse president Ibrahim Raisi aan de Saudische hoofdstad Riyad voor een spoedberaad van de Arabische Liga over de situatie in Gaza. Dit markeert het eerste bezoek van een Iraanse president aan Saudi-Arabië in jaren.

Raisi benadrukte voor zijn vertrek uit Teheran dat het nu tijd is voor daden in plaats van woorden. Zijn aanwezigheid in Riyad wordt gezien als een teken dat beide landen de verbeterde onderlinge betrekkingen willen behouden. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Hossein Amirabdollahian, vergezelt Raisi tijdens het bezoek. Eerder deze week verklaarde Amirabdollahian dat een escalatie van het conflict onvermijdelijk is.

Volgens analisten in de regio is het onwaarschijnlijk dat Iran daadwerkelijk uit is op een volledige escalatie. De Iraniërs maken zich zorgen over een mogelijke regionale escalatie waarbij zij het doelwit kunnen worden van Amerika of Israël. Momenteel is er een aanzienlijke militaire opbouw door de Verenigde Staten in de regio. Iran lijkt eerder op zoek te zijn naar een uitweg uit de huidige situatie.

De standpunten van Iran en Saudi-Arabië in het conflict verschillen sterk. Iran steunt Hamas en beschouwt hun acties als een legitieme verdediging tegen het regime van Israël. Saudi-Arabië heeft daarentegen geen banden met Hamas en onderhoudt contact met de Palestijnen via de Palestijnse Autoriteit. Bovendien was Saudi-Arabië op weg naar toenadering tot Israël, met mogelijke ondertekening van een akkoord vergelijkbaar met de Abraham-akkoorden die al eerder werden gesloten door de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein. Hoewel deze onderhandelingen momenteel niet zijn opgeschort, staan ze op een laag pitje.

Terwijl Saudi-Arabië zich tegenwoordig richt op modernisatie, diplomatie en regionale stabiliteit, roept het Iraanse regime al sinds de Islamitische revolutie van 1979 op tot de dood van Amerika en Israël. Saudi-Arabië wil escalatie vermijden en heeft daarom baat bij het behouden van open communicatiekanalen met Iran.

Het bezoek van president Raisi toont aan dat zowel Saudi-Arabië als Iran de verbeterde onderlinge relatie willen behouden, wat van belang is in deze delicate fase in de regio. Saudi-Arabië realiseert zich dat oplopende spanningen uiteindelijk ook voor hen gevaarlijk kunnen zijn en daarom is het beter om met Iran in gesprek te blijven. Iran beseft dat de regio dichtbij een totale confrontatie is waarbij zij een doelwit zullen zijn van Israël en Amerika. Ze willen een herhaling van de oorlog met Irak in de jaren 80 vermijden en voeren nu oorlog via hun proxies in Libanon, Jemen en Irak.

Saudi-Arabië en Iran verbraken in 2016 de betrekkingen. Het conflict tussen deze twee regionale grootmachten heeft jarenlang geleid tot spanningen en heeft negatieve invloed gehad op de regionale stabiliteit, bijvoorbeeld in de oorlogen in Jemen en Syrië. Echter, met de hulp van China is er eerder dit jaar toenadering gezocht en het bezoek van Raisi wordt gezien als een volgende stap in het verbeteren van de betrekkingen.

Saudi-Arabië speelt een belangrijke rol in het Palestijns-Israëlische conflict en analisten geloven dat een langetermijnoplossing gesprekken met Iran vereist. Saudi-Arabië kan invloed uitoefenen op zowel het Palestijnse vraagstuk als op Iran, waarbij laatstgenoemde prioriteit geeft aan stabiliteit van het regime. Het is echter de vraag wat Iran bere