Sudanese vluchtelingencrisis in Darfur - een vergeten humanitaire ramp

Gepubliceerd op 17/09/2023 20:00 in Buitenland

In het vluchtelingenkamp in Adré, 900 kilometer verwijderd van de hoofdstad van Tsjaad, bevinden zich een activist, een ambtenaar, een rechtbankmedewerker en een ingenieur uit de Sudanese regio Darfur. Samen met hen drinken we thee op een matje van stro, want we zijn te gast. De thee bevat veel suiker en geeft een beetje energie. Wat opvalt in dit vluchtelingenkamp, vlak naast de grensovergang met Sudan, is dat slachtoffers van geweld niet moeilijk te vinden zijn. Iedereen die we aanspreken, lijkt iemand verloren te hebben en velen zijn ooggetuigen van executies. Ze willen hun verhaal delen, maar worden niet genoeg gehoord.

Reeds vijf maanden voltrekt zich een humanitaire ramp in Sudan, maar bijna niemand lijkt het op te merken. Terwijl de wereld volop beelden en verhalen ontvangt over de oorlog in Oekraïne, is er weinig aandacht voor Sudan sinds de westerse journalisten geëvacueerd zijn. Het gebrek aan aandacht kan deels worden verklaard door de fysieke en emotionele afstand. Vanuit Nederland is het hemelsbreed 5000 kilometer, en de situatie is wezenlijk anders.

Als journalist is het mijn taak om raakvlakken te vinden die het voor de Nederlandse lezer, kijker of luisteraar makkelijker maken om zich te identificeren. Die Sudanees in het kamp is ook een moeder, een oma, een student, net zoals jij. Helaas is er deze keer een groot obstakel om juist de menselijke verhalen naar voren te brengen. We kunnen Sudan niet binnenkomen om het verhaal dichterbij te brengen. Journalisten hebben geen toegang en zonder beelden is het moeilijk om een groot publiek te bereiken.

Dit probleem van beperkte toegang tot conflictgebieden is al jarenlang een enorme frustratie binnen het correspondentenvak. Hetzelfde gold voor de oorlog in de Ethiopische deelstaat Tigray, waar we aanvankelijk één keer toegang kregen maar daarna geen verslag meer konden doen. Desalniettemin is uit onderzoek gebleken dat Tigray het dodelijkste conflict van 2022 was, met zeker 100.000 doden. Weinig mensen zullen echter weten waar Tigray ligt. Darfur daarentegen heeft nog enige bekendheid, mogelijk door de Giro555-actie in 2004 nadat Sudanees-Arabische milities een deel van de zwarte bevolking van Darfur hadden uitgemoord.

De afgelopen maanden hebben we vernomen dat soortgelijke gruweldaden opnieuw plaatsvinden in dezelfde regio. Om toch iets van de crisis te laten zien, besluiten we naar Tsjaad te gaan, aangezien daar al bijna 400.000 vluchtelingen uit Darfur zijn aangekomen.

Tijdens ons verblijf in Tsjaad hebben we meer verhalen gehoord dan we konden verwerken. We hebben getuigenissen gehoord over executies van mannen en jongens, waarbij hun echtgenotes en moeders gedwongen werden toe te kijken. We hebben fysiek bewijs gezien van kogels in ruggen en voeten van mensen die tijdens hun vlucht werden neergeschoten. Een oma heeft ons verteld over kinderen die op de rug van hun moeders waren gebonden en door milities werden geslagen met stokken, totdat ze stierven.

Als iemand met kennis van genocidestudies gaan mijn alarmbellen af. Veel van deze verhalen, zoals milities die specifiek vragen naar iemands etniciteit voordat ze over leven en dood beslissen, komen me bekend voor. Het zijn dezelfde daders als toen, die nooit zijn gestraft.

Meer dan 400.000 mensen zijn inmiddels gevlucht uit Darfur en velen hebben verschrikkelijke verhalen te vertellen. Net als twintig jaar geleden richten Sudanese milities van Arab