Paus Pius XII waarschijnlijk op de hoogte van Holocaust in 1942, blijkt uit gevonden brief

Gepubliceerd op 17/09/2023 18:00 in Buitenland

Uit een brief die is gevonden in de archieven van het Vaticaan blijkt dat paus Pius XII hoogstwaarschijnlijk al eind 1942 op de hoogte was van de ernst van de Holocaust. De brief, gedateerd op 14 december 1942, beschrijft dat er tot 6000 Polen en Joden per dag werden vermoord in vernietigingskamp Belzec in Polen. Dit staat haaks op het officiële standpunt van het Vaticaan, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog niet op de hoogte was van de grootschalige moord op Joden. De vondst van de brief is openbaar gemaakt met goedkeuring van functionarissen van de Heilige Stoel.

De brief, geschreven door een Duitse jezuïet die actief was in het verzet in nazi-Duitsland, was gericht aan de persoonlijk assistent van paus Pius XII. Vaticaan-archivaris Giovanni Coco, die de brief heeft gevonden, benadrukt de enorme waarde van het document. De Italiaanse krant Corriere della Sera, die de vondst bekendmaakte, kopte dan ook met "Paus Pius XII wist ervan". Hoewel het niet expliciet wordt vermeld of de paus de brief zelf heeft gelezen, stelt de auteur dat het voor het Vaticaan nu onmogelijk is om vol te houden dat Pius XII onvoldoende geïnformeerd was over de genocide door de nazi's.

Sinds een aantal jaren zijn de Vaticaanse archieven toegankelijk voor een groep wetenschappers, die onderzoek doen naar de ambtsperiode van Pius XII van 1939 tot 1958. Het doel van dit onderzoek is om duidelijkheid te krijgen over het handelen van de paus tijdens de oorlog. Critici beweren dat Pius XII bewust zijn ogen heeft gesloten voor de Holocaust door zich er niet openlijk over uit te spreken. Zo gaat John Cornwell, auteur van het boek "Hitlers Paus" uit 1999, zelfs zo ver om te stellen dat Pius XII een antisemiet was. Het Vaticaan spreekt deze beschuldigingen tegen en benadrukt dat de paus niet voldoende geïnformeerd was over wat er zich afspeelde in de concentratiekampen.

Hoewel er veel controverse is rondom Pius XII, beweren zijn aanhangers dat hij achter de schermen wel degelijk actie heeft ondernomen om Joden te beschermen. Recent onderzoek ondersteunt dit beeld en concludeert dat de Rooms-Katholieke Kerk hulp heeft geboden aan Joden. Tussen 1943 en juni 1944 waren er zeker 3200 Joden ondergebracht in katholieke kloosters in Rome of bij katholieke burgers, voordat Rome werd bevrijd.

In de jaren 60 werd er een proces gestart om Pius XII zalig te laten verklaren. Echter, vanwege de vele controverses rondom zijn rol tijdens de oorlog kwam dit proces al snel tot stilstand.