Franse scholen verbieden abaya als nieuwste maatregel tegen religieuze uitingen

Gepubliceerd op 10/09/2023 09:00 in Buitenland

Tientallen Franse meiden werden aan het begin van het nieuwe schooljaar aan de poort geweigerd: ze moesten hun lange jurk, ook wel bekend als abaya, eerst uittrekken. Als ze hier niet aan voldeden, werden ze naar huis gestuurd. Het abaya-verbod is de nieuwste maatregel van Frankrijk, dat al geruime tijd strijdt tegen religieuze uitingen in het openbaar.

Het verbod werd aangekondigd door minister van Onderwijs Gabriel Attal aan de vooravond van het nieuwe schooljaar. Het argument achter dit verbod is dat wanneer je het schoollokaal binnenloopt, je niet zou moeten kunnen zien welke religie iemand aanhangt. Ook qamis, lange blouses voor mannen, werden verboden.

"Dit maakt deel uit van een bredere ontwikkeling die al enige tijd gaande is in de Franse politiek", zegt socioloog en antropoloog Nadia Fadil van de KU Leuven. "De al strenge regels van het secularisme worden steeds strenger. Het dragen van een lange jurk zou een boodschap van politieke islam overbrengen en zou daarmee een aanval zijn op de seculiere waarden van de staat."

Het dragen van wijde, bedekkende jurken was al langer een punt van discussie op Franse scholen. De abaya bevond zich in een grijs gebied. Schoolbesturen sloegen alarm omdat steeds meer leerlingen dergelijke kleding droegen en ze niet wisten of ze hen moesten wegsturen.

De seculiere voorschriften treffen voornamelijk moslims. "Het dragen van een abaya wordt als verdacht beschouwd en zelfs in verband gebracht met terrorisme", zegt Fadil. "Alsof deze meiden met hun kleding een ideologie proberen over te brengen." Voor moslims zorgt dit voor een gevoel van onveiligheid, aldus de onderzoeker.

Het verbod heeft tot doel scholen duidelijkheid te bieden, maar het is niet helemaal duidelijk wat precies onder een abaya wordt verstaan. "Het is geen religieuze kleding, zoals een hoofddoek, maar eerder een traditionele jurk om je moslimidentiteit te laten zien", zegt antropoloog en onderzoeker Jasmijn Rana van de Universiteit Leiden. "Het is eigenlijk een maxi-jurk die tegenwoordig populair is."

Deze oversized kledingstukken zijn te vinden bij grote modeketens en worden ook gedragen door niet-moslims. "De vraag is waar de grens ligt. Nu bestaat het risico dat scholen de rol van zedenpolitie gaan spelen en bepalen wat wel en niet als religieus wordt beschouwd", aldus Rana. Moslims zijn bang dat zij alleen op basis van uiterlijke kenmerken, zoals huidskleur, worden gediscrimineerd.

Een belangenorganisatie voor moslims, ADM, heeft deze week de hoogste rechter ingeschakeld. Zij noemen het verbod islamofobisch en discriminerend tegenover scholieren met een Arabische achtergrond. De rechter was het hier echter niet mee eens en verklaarde dat het verbod geen inbreuk vormt op fundamentele vrijheden.

Het nieuwe verbod heeft onrust veroorzaakt. Op TikTok en Instagram uiten meiden hun ongenoegen over de nieuwe regels. In de Parijse voorstad Saint-Denis ging deze week een groep docenten in staking. Zij stellen dat het slechts om een kleine groep gaat.

Het verbod volgt op een reeks eerdere maatregelen. Sinds 2004 is het op Franse scholen verboden om een hoofddoek, keppeltje of kruisje te dragen. In 2016 werd het verbod op boerkini's, bedekkende badkleding, ingevoerd bij openbare zwemlocaties. Eerder werd ook de nikab verboden.

Een overweldigend deel van de Franse bevolking vindt dat de seculiere principes op deze manier moeten worden beschermd. Uit een recent