Protesten in Israël tegen hervormingen die democratie bedreigen

Gepubliceerd op 29/07/2023 22:00 in Buitenland

Voor het dertigste weekend op rij zijn er protesten gaande in Israël. Bezorgde burgers demonstreren tegen hervormingen die volgens hen het einde van de democratie betekenen. Maar hoe kan het dat een meerderheid van het parlement instemt met deze slechte wetten?

De regering onder leiding van Netanyahu wil de macht van het Hooggerechtshof beperken. Voorheen konden rechters nieuwe wetten tegenhouden als deze in strijd waren met basisrechten, maar deze inmenging is nu geschrapt. Veel Israëliërs maken zich zorgen dat het parlement de rechten van minderheden, zoals Palestijnen en lhbti'ers, zal schenden. Ze wijzen naar landen als Hongarije, Polen en Turkije, waar dergelijke wetten eerder zijn aangenomen.

Eugene Kontorovich is een voorstander van de wetten die de regering wil doorvoeren. Hij is lid van de conservatieve rechtse denktank Kohelet, die heeft bijgedragen aan het bedenken van de juridische hervormingen. Kontorovich betoogt dat Israël juist democratischer wordt als rechters minder macht hebben. Volgens hem moet niemand absolute macht hebben en wordt het parlement gecontroleerd door de kiezers en het Hooggerechtshof. Het Hooggerechtshof wordt echter door niemand gecontroleerd en definieert zijn eigen bevoegdheden.

Ook de Amerikaanse jurist en lobbyist Jeff Ballabon steunt de hervormingen. Hij is verbonden aan meerdere rechtse denktanks en was politiek adviseur tijdens de Trump-campagne in 2016. Ballabon ontkracht de kritiek op de plannen en noemt de nieuwe wet een kleine correctie waar weinig tegenin te brengen is.

De hervormingen bestaan uit verschillende nieuwe wetten. Onlangs heeft het Israëlische parlement ingestemd met de eerste wet, die bepaalt dat het Hooggerechtshof niet langer een beslissing van de regering als 'onredelijk' kan bestempelen. Zowel Ballabon als Kontorovich zijn positief over deze ontwikkeling. Volgens hen ging de macht van rechters om wetten tegen te houden te ver. Politici controleren al of een wet wettelijk en proportioneel is, en of er sprake is van een belangenconflict. Desondanks kan een rechter de wet nog steeds afwijzen omdat hij het er niet mee eens is.

Kontorovich haalt het voorbeeld aan van Aryeh Deri, een politicus die veroordeeld is voor omkoping, corruptie en belastingfraude en desondanks tot minister benoemd werd. Het Hooggerechtshof heeft deze benoeming tegengehouden, maar volgens Kontorovich was dit een puur politiek statement. Vorig jaar heeft het parlement namelijk een wet aangenomen die bepaalt dat zelfs veroordeelde Israëliërs minister kunnen worden, als ze de afgelopen zeven jaar niet in de gevangenis hebben gezeten.

De hervormingen beogen een goed machtsevenwicht in Israël te creëren. Ballabon pleit voor een geschreven grondwet, onderhandeld via democratische weg, die de rechten van minderheden beschermt. Momenteel bestaat dit nog niet.

Het feit dat voor- en tegenstanders van de hervormingen zo tegenover elkaar staan, wijst volgens Kontorovich op de politieke polarisatie die wereldwijd heerst in 2023. Hij hoopt dat iedereen samenkomt en een compromis kan bereiken.