Anti-Russisch beleid dwingt oudere Russinnen in Letland tot taalles

Gepubliceerd op 29/07/2023 14:00 in Buitenland

Met een blauwe stift schrijft lerares Inese Rudzite de vraag van de dag op het bord in de taalschool in het centrum van Riga, de hoofdstad van Letland. "Hoe genieten jullie van de zomer?", leest ze voor in het Lets. Rudzite, een ervaren taaldocente, herhaalt de zin twee keer om de uitspraak te verduidelijken.

Wanneer de lerares zich omdraait, kijken vier vrouwelijke cursisten haar aan. Ze zijn allemaal ouder dan 60 en hadden niet verwacht op deze leeftijd nog Lets te moeten leren. Het zijn Russinnen die hun hele leven in Letland hebben gewoond en zich nu in korte tijd de taal eigen moeten maken omdat ze anders hun verblijfsvergunning kunnen verliezen.

Voor Natalja Kozriva, een van de cursisten, is het een moeilijke taal. Terwijl ze met lichte wanhoop naar haar Letse taaloefeningen kijkt, zegt ze: "Ik ben al in de 70 en je moet alles onthouden." Kozriva maakt deel uit van de 13.000 inwoners van Letland die, als gevolg van nieuwe wetgeving, dit jaar Lets moeten leren.

Dit is een teken van het anti-Russische beleid in Letland van het afgelopen jaar. Na de val van de Sovjet-Unie besloten veel inwoners om geen Lets staatsburgerschap aan te nemen. Dit kwam omdat ze de taal niet spraken, zich meer verbonden voelden met Rusland en omdat het in Letland niet uitmaakte of je Russisch was. Totdat de Russische invasie van Oekraïne plaatsvond.

Een kwart van de bevolking van Letland is etnisch Rus. Uit recente peilingen blijkt dat bijna vier op de tien in Letland woonachtige Russen begrip hebben voor de Russische invasie. Dit terwijl Letland, gezien de pijnlijke geschiedenis met Rusland en de dreigende taal vanuit Moskou, een belangrijke bondgenoot is van Oekraïne.

Om te breken met het Russische verleden en zich af te sluiten van Russische invloeden heeft Letland monumenten uit de Sovjetperiode verwijderd. Onlangs werd bijvoorbeeld een beeld van de beroemde dichter Poesjkin, dat in 2009 geschonken was door de stad Moskou, uit het centrale park van Riga gehaald. Ook het gebruik van de Russische taal wordt beperkt in Letland. In bioscopen, op scholen en door middel van een verplicht taalexamen voor inwoners met de Russische nationaliteit.

De Baltische Staten zijn belangrijke bondgenoten van Oekraïne, waarbij Letland voorop loopt. Letten vierden onlangs een groot volksfeest. Het vijfjaarlijkse evenement voelde dit jaar anders.

Op de taalschool in Riga zullen ze de komende maanden druk hebben, aldus lerares Rudzite. Er zijn veel extra cursussen gepland. "Het niveau verschilt, sommige cursisten beginnen met vrijwel geen kennis van de taal. Dan is het moeilijk om het Lets in korte tijd te leren", erkent Rudzite. "Maar we doen alles wat we kunnen."

Cursiste Kozriva had het grootste deel van haar leven geen staatsburgerschap, net als veel andere Russen die in Letland wonen. Echter, omdat ze zonder paspoort geen pensioen zou krijgen, besloot ze in 2014 toch de Russische nationaliteit aan te nemen.

Het steekt Kozriva dat alleen Russische inwoners van Letland dit taalexamen moeten doen. Ze vraagt zich af waarom inwoners met bijvoorbeeld een Belarussisch paspoort hiervan vrijgesteld zijn. "Ik weet wel waarom", zegt ze met een pauze.

Politoloog Juris Rozenvalds van de universiteit van Letland concludeert dat de huidige taalmaatregelen begrijpelijk zijn, maar ook een risico met zich meebrengen. Hij vreest dat Russen die worstelen met hun ident