Israëliërs protesteren tegen hervormingen regering: zorgen over democratie

Gepubliceerd op 23/07/2023 00:00 in Buitenland

29 weken achtereen zijn boze Israëliërs de straat opgegaan om te protesteren tegen de plannen van de regering, die zij als 'ondemocratisch' bestempelen. Vandaag bereikt het protest zijn hoogtepunt met het einde van een vierdaagse mars naar het parlement. Ook het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) in Nederland maakt zich zorgen over deze hervormingen.

De regering onder leiding van premier Netanyahu is van plan om de macht van rechters te verminderen en de macht van de politiek te vergroten. Dit baart Naomi Mestrum, directeur van het CIDI, grote zorgen. Zij benadrukt dat radicale hervormingen op zichzelf prima zijn, vooral in een relatief jonge staat als Israël. Maar deze veranderingen moeten wel in goed overleg gebeuren met de oppositie, en dat is nu niet het geval.

Een van de belangrijkste plannen van Netanyahu is dat het parlement voortaan beslissingen van het Hooggerechtshof kan herroepen. Ook wil de regering zelf rechters benoemen, die bovendien geen nieuwe wetten meer mogen toetsen. Als deze plannen doorgaan, zal het Hooggerechtshof, de enige instantie die de politiek controleert, grotendeels buitenspel worden gezet.

De definitieve beslissing over deze plannen zal mogelijk begin volgende week bekend worden gemaakt, wanneer het parlement stemt over een of meerdere wetswijzigingen. Er is echter nog geen definitieve uitkomst omdat er ook sceptici binnen de regeringspartijen zijn. De minister van Defensie probeert zelfs de stemming uit te stellen.

Deze week hebben tienduizenden demonstranten een protestmars gelopen vanuit Tel Aviv naar de Knesset, het parlement in Jeruzalem. De beelden van mensen met vlaggen die in colonne over de snelweg naar de hoofdstad trekken, zijn indrukwekkend. Het protest is nog niet voorbij; de actievoerders van plan om te blijven overnachten in tenten bij het parlement. Ook op andere plekken in het land hebben er demonstraties plaatsgevonden. Niet alleen 'gewone' burgers uiten hun zorgen, maar ook oud-leiders van de Israëlische geheime dienst, de Mossad, en voormalige stafchefs van het leger.

Tomer Avital, een activist die zelf ook heeft deelgenomen aan de protesten, merkt op dat dit het grootste protest is dat hij ooit heeft gezien in Israël. Hij roept zijn landgenoten op om in actie te komen en niet onverschillig te blijven. Hij stelt dat de democratie in gevaar is.

Avital, die werkzaam is als journalist, besloot aanvankelijk om zich niet politiek uit te spreken. Maar de afgelopen maanden heeft hij niet alleen deelgenomen aan protesten, maar heeft hij zelfs protesten georganiseerd. Volgens hem is er geen andere keuze, en hij wijst op landen als Polen en Turkije waar de politiek ook de rechters probeert te beperken. Hij benadrukt dat rechters de enigen zijn die de regering controleren. Zonder het Hooggerechtshof zou er geen controle zijn over de macht van de overheid.

Een ander punt van zorg is de toenemende conservatieve koers van de overheid in de afgelopen jaren. De ultra-orthodoxe Shas-partij is nu de op een na grootste partij in de regering. Moran Zer Katzenstein, een activist voor vrouwenrechten, vreest dat de gelijkheid in haar land in gevaar is. Het Hooggerechtshof heeft altijd haar zijde gestaan wanneer vrouwenrechten bedreigd werden.

Premier Benjamin Netanyahu leidt momenteel zijn zesde kabinet, dat de meest rechtse regering ooit in Israël is. Volgens Mestrum van het CIDI doet Netanyahu deze controversiële hervormingen om zijn ultra-orthodoxe en extreemrechtse coalitiepartners tevreden te houden. Bovendien wordt Netanyahu in ver