Hittegolf in Zuid-Europa markeert veranderend klimaat

Gepubliceerd op 14/07/2023 11:00 in Buitenland

Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland en Polen worden getroffen door een intense hittegolf, mogelijk resulterend in de hoogste temperatuur ooit gemeten in Europa. Volgens de Europese ruimtevaartorganisatie ESA kan de temperatuur op sommige plaatsen, waaronder Sicilië en Sardinië, oplopen tot maar liefst 48 graden Celsius. Dit extreme weer heeft geleid tot tal van noodmaatregelen, zoals waarschuwingen op mobiele telefoons en verhoogde controles op bosbranden. Benjamin Koetz van ESA benadrukt dat de opwarming van het klimaat, versterkt door El Niño, ernstige gevolgen heeft voor voedselproductie, watervoorziening en de volksgezondheid.

Volgens Peter Siegmund van het KNMI zijn de aanhoudende hitteperiodes in Zuid-Europa een onmiskenbaar teken van klimaatverandering. Deze trend wordt bevestigd door klimaatmodellen, die aangeven hoe sterk het klimaat reageert op de uitstoot van broeikasgassen. Een VN-rapport van twee jaar geleden waarschuwde al dat de opwarming rondom de Middellandse Zee sneller verloopt dan het wereldwijde gemiddelde. Als er geen drastische vermindering van broeikasgasemissies plaatsvindt, zullen temperaturen van boven de 50 graden later deze eeuw geen uitzondering zijn.

Deze versnelde opwarming heeft verschillende oorzaken. Zo warmt Zuid-Europa in de zomer sneller op dan andere delen van het continent, wat leidt tot uitdroging van de bodem door verdamping. Als er weinig tot geen vocht meer in de bodem aanwezig is, wordt er minder verdamping mogelijk, waardoor de temperatuur verder stijgt. Daarnaast wordt het contrast tussen natte en droge gebieden steeds groter als gevolg van klimaatverandering. Regenrijke gebieden ontvangen een toename van 8 procent neerslag per graad opwarming, terwijl de verdamping slechts met 2 procent toeneemt. Dit resulteert in drogere gebieden.

Een andere factor is de uitbreiding van de Sahara richting het noorden. De veranderende luchtcirculatie zorgt ervoor dat de meteorologische omstandigheden die kenmerkend zijn voor de Sahara nu ook in Zuid-Europa voorkomen. Dit brengt een neerwaartse luchtstroom met zich mee die extra warmte naar het aardoppervlak brengt. Deze interactie tussen factoren zorgt ervoor dat het Middellandse Zeegebied een 'hotspot' van klimaatverandering is, zoals het VN-klimaatpanel heeft geconcludeerd.

Naast de directe gevolgen voor Zuid-Europa heeft de snelle opwarming ook invloed op Nederland. De warmste dagen hier worden twee keer zo snel extra warm in vergelijking met het gemiddelde. Hoewel Nederland gemiddeld met drie graden per eeuw opwarmt, stijgt de temperatuur op de warmste dagen met zes graden per eeuw. Dit wordt mede veroorzaakt door de aanwezigheid van waterdamp in de atmosfeer, wat de lucht extra sterk kan verwarmen onder bepaalde weersomstandigheden.

Het verband tussen hitte en sterfte is onlangs aangetoond door een onderzoek in heel Europa. Vorig jaar overleden meer dan 60.000 mensen als gevolg van de hitte, waarbij de hoogste sterftecijfers werden geregistreerd in Italië, Griekenland, Spanje en Portugal. Het Rode Kruis roept zowel lokale bevolking als toeristen op om uiterst voorzichtig te zijn en aandacht te besteden aan de meest kwetsbaren tijdens deze extreme temperaturen.

De huidige hittegolf in Zuid-Europa onderstreept het veranderende klimaat in deze regio. Met de voorspellingen van verdere opwarming