Oekraïne oefent druk uit op NAVO-top in Litouwen

Gepubliceerd op 10/07/2023 10:00 in Buitenland

In aanloop naar de NAVO-top in Litouwen, die morgen begint, voert Oekraïne de druk op het bondgenootschap op. De positie van Oekraïne binnen de NAVO moet serieus genomen worden, benadrukte president Zelensky afgelopen week tijdens een bezoek aan Tsjechië. Volgens een bron in Kyiv is het menens: als het tegenzit, zal de president thuisblijven.

"We zullen Oekraïne sterker maken", zei NAVO-baas Jens Stoltenberg gisteren op een persconferentie ter voorbereiding op de top. Hij verklaarde dat er "een herbevestiging zal komen dat Oekraïne lid zal worden van de NAVO".

In 2008 werd Oekraïne ook al de belofte gedaan dat zij lid zou worden van de NAVO tijdens een top in Roemenië. Echter, het bleef onduidelijk wanneer en hoe dit zou plaatsvinden. Nu wil Oekraïne graag duidelijkheid over deze kwestie.

In het verleden wilden de Verenigde Staten snel actie ondernemen. De toenmalige Amerikaanse president Bush was voorstander van het lidmaatschap van Oekraïne en Georgië. Duitsland en Frankrijk waren tegen, uit angst om Rusland tegen de haren in te strijken. Na een politiek gevecht resulteerde dit uiteindelijk in een vage toezegging, zonder tijdspad en handleiding om lid te worden.

De staatshoofden en regeringsleiders willen een politiek gevecht zoals destijds voorkomen. Ze willen voorkomen dat de NAVO verdeeld overkomt, vooral richting Vladimir Poetin.

Echter, er is nog geen consensus bereikt. De delegaties werken het hele weekend door om tot overeenstemming te komen. Naarmate de deadline nadert, zal de druk om concessies te doen toenemen, maar er zijn nog steeds veel onopgeloste kwesties. Hier richt Oekraïne zich met name op.

Oekraïne beseft dat ze niet direct lid zullen worden van het bondgenootschap. Met het NAVO-lidmaatschap kan Oekraïne aanspraak maken op artikel 5, wat betekent dat NAVO-landen het bondgenootschap moeten helpen wanneer zij aangevallen worden. Dit kan leiden tot een direct conflict met Rusland, iets wat de NAVO-landen koste wat kost willen vermijden.

Wat kan Oekraïne dan wel verwachten? De huidige NAVO-Oekraïne Commissie zal worden opgewaardeerd naar een NAVO-Oekraïne Raad. Hierin kunnen de landen als gelijken overleggen, maar het is niet hetzelfde als het NAVO-lidmaatschap. Oekraïne kan de Raad bijeenroepen in crisissituaties, maar wat dit precies oplevert is onduidelijk.

Waarschijnlijk zullen er ook meer toezeggingen gedaan worden op het gebied van militaire steun. Vooral de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland worden als koplopers beschouwd. De hoop is dat deze grote landen structureel militaire steun zullen bieden, zodat Rusland de intentie om Oekraïne in de toekomst aan te vallen loslaat.

De ultieme prijs blijft echter het lidmaatschap zelf. Terwijl andere landen zich voornamelijk richten op praktische steun, willen met name Oost-Europese landen duidelijkheid over de voorwaarden voor lidmaatschap. Dit is echter nog niet besloten en het is zelfs de vraag of deze voorwaarden überhaupt zullen komen.

Het stellen van voorwaarden zoals het beëindigen van de oorlog zou volgens veel landen Poetin het laatste woord geven. Hij zou de strijd kunnen voortzetten om te voorkomen dat Oekraïne lid wordt, wat veel bezwaren oproept. Een voorzichtiger formulering zoals "indien de omstandigheden het toelaten" wordt voorg