Pijnpunt in Pools-Oekraïense relatie: historisch trauma van massamoorden in Wolynië blijft onopgelost

Gepubliceerd op 09/07/2023 20:00 in Buitenland

De relatie tussen Polen en Oekraïne is sterker dan ooit sinds de Russische invasie. Polen speelt een belangrijke logistieke rol als buurland en biedt diplomatieke, militaire en humanitaire steun aan Oekraïne. Echter, er heerst een historisch trauma waar beide landen niet uit kunnen komen: de massamoorden in Wolynië tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar tienduizenden mensen om het leven kwamen, voornamelijk Poolse burgers.

Een Poolse viceminister noemde deze kwestie onlangs een 'pijnpunt' in de relatie tussen de twee landen. Deze maand herdenkt Polen dat de grootschalige aanvallen op Poolse burgers 80 jaar geleden begonnen. Deze gevoelige kwestie heeft door de Russische invasie en de Poolse steun aan Oekraïne een extra lading gekregen.

President Zelensky en zijn Poolse ambtsgenoot Duda hebben zondag gezamenlijk de kwestie herdacht in de Oekraïense stad Lutsk. Echter, nabestaanden zijn van mening dat dit niet genoeg is om de wond te helen. Priester Tadeusz Isakiewicz, die zich inzet voor erkenning van de genocide, benadrukt dat de genocide op Polen door Oekraïense nationalisten bij zijn naam genoemd moet worden. Hij is teleurgesteld in zowel Oekraïne als de Poolse regering, omdat er al jarenlang beloftes worden gedaan om een oplossing te vinden.

Wolynië, gelegen in het noordwesten van Oekraïne, behoorde tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de Sovjet-Unie en herbergde een grote Poolse gemeenschap. Oekraïense nationalisten wilden de regio voor zichzelf en begonnen na jaren van spanningen en aanvallen op 11 juli 1943 met grootschalig geweld. Boeren werden opgehitst om hun Poolse buren op gruwelijke wijze te vermoorden, kerken werden in brand gestoken en er vonden wederzijdse vergeldingsacties plaats. Schattingen over het aantal slachtoffers variëren van 50.000 tot 100.000.

Tijdens het Sovjet-regime werd er niet over deze gebeurtenissen gesproken omdat Oekraïners en Polen als bevriende broedervolken moesten worden gezien. Echter, de afgelopen decennia is er steeds meer aandacht voor Wolynië gekomen. In 2016 besloot het Poolse parlement de gebeurtenissen als genocide te bestempelen, en er werd een film genaamd "Wolyn" uitgebracht waarin de zuiveringen zeer expliciet worden getoond. Deze film mocht echter niet in Oekraïne worden vertoond.

Hoewel een Oekraïense vertegenwoordiger in het Poolse parlement recentelijk heeft gezegd de pijn van Polen te begrijpen, weigert Oekraïne excuses aan te bieden of te erkennen dat het om een genocide gaat. Nationale leiders zoals Stepan Bandera, die aan het hoofd stond van de rebellengroep die verantwoordelijk was voor de aanvallen, worden in Oekraïne als helden gezien. Deze historische figuren zijn belangrijke symbolen in de huidige oorlog tegen Rusland, wat de kwestie nog gevoeliger maakt, omdat de massamoorden in Wolynië worden gebruikt in Russische propaganda om Oekraïne in een kwaad daglicht te stellen.

Nabestaanden eisen een eigen laatste rustplaats voor duizenden slachtoffers van Wolynië waarvan de stoffelijke resten nog niet zijn opgegraven. Ook roepen ze Oekraïne op om nationalistische helden die medeverantwoordelijk worden geacht in Polen niet te verheerlijken.

Hoewel de discussie over Wolynië geen gevolgen lijkt te hebben voor de Poolse steun aan Oekraïne, heeft een minister gesugg