Frankrijk in rep en roer na dodelijk politieoptreden in Parijse voorstad

Gepubliceerd op 29/06/2023 23:00 in Buitenland

Frans politieoptreden onder vuur na fataal incident in Nanterre

Het was een van de meest tumultueuze nachten in de geschiedenis van de Parijse voorstad Nanterre. Afgelopen dinsdag werd een 17-jarige jongen doodgeschoten door een politieagent tijdens een verkeerscontrole, wat leidde tot grote verontwaardiging in het land. Diezelfde nacht braken er rellen uit en vandaag liep een protestmars opnieuw uit op een confrontatie tussen demonstranten en de politie. Mensen scandeerden leuzen als "politie dood" en "politie moordenaar".

Dergelijke incidenten komen regelmatig voor in de buitenwijken van Parijs, de zogeheten banlieues. De gemeenschappen in deze wijken klagen al jaren over het optreden van de politie, die zij als racistisch beschouwen. Bovendien heeft de VN Frankrijk berispt vanwege het toenemende politiegeweld. Maar waarom gaat het vaker mis in Frankrijk?

Meer bevoegdheden om te schieten

De 17-jarige Nahel is niet het eerste slachtoffer dat op deze manier om het leven is gekomen. Hij was het derde slachtoffer dit jaar. Vorig jaar werden maar liefst dertien mensen doodgeschoten nadat zij geen gehoor gaven aan een stopbevel tijdens een verkeerscontrole.

Sinds 2017 heeft de Franse politie, vanwege de dreiging van terrorisme, meer bevoegdheden gekregen om hun vuurwapen te gebruiken. Zo mogen zij schieten wanneer een bestuurder een stopbevel negeert en een mogelijk risico vormt voor het leven of de fysieke veiligheid van anderen. Critici stellen dat deze wet te vaag is, aangezien het nu aan de agent is om te bepalen of iemand een 'risico vormt'.

Volgens Emilie Schmidt, belangenbehartiger bij de Franse christelijke hulporganisatie Acat, is er sinds 2017 een aanzienlijke toename van het aantal politie-schietpartijen op vluchtende voertuigen. Acat houdt sinds 2000 een register bij van alle slachtoffers van politiegeweld. Sinds de wetswijziging zijn er in één jaar tijd vijf doden gevallen, aldus politicoloog en criminoloog Sebastian Roché. "Dat is nog nooit eerder gebeurd. De gevolgen waren meteen duidelijk." Roché doet onderzoek naar politieoptreden in de banlieues.

Kritiek op politieoptreden

Kritiek op de Franse politie komt niet alleen uit de banlieues, maar ook vanuit andere delen van het land. In maart bekritiseerde de Raad van Europa het gebruik van "buitensporig geweld" door de Franse politie tijdens protesten tegen de pensioenwet. De mensenrechtencommissaris van de Verenigde Naties, Dunja Mijatovic, noemde de situatie destijds "zorgwekkend".

Nog geen twee maanden later werd Frankrijk opnieuw berispt, ditmaal door de Verenigde Naties, tijdens de Universal Periodic Review waarbij de mensenrechtensituatie van elk VN-lidstaat wordt geëvalueerd. Diverse landen hebben dit jaar hun bezorgdheid geuit over politiegeweld in Frankrijk, vanwege aanvallen op migranten, etnische profilering en religieuze intolerantie.

Zware wapens

De Franse politie is zwaarder bewapend dan in andere Europese landen. Het LBD40-geweer, dat rubberen kogels ter grootte van een golfbal afvuurt en ernstige verwondingen of zelfs de dood kan veroorzaken, wordt nauwelijks gebruikt in Nederland, Groot-Brittannië of Duitsland. In Frankrijk wordt het echter op grote schaal en vaak zonder waarschuwing ingezet.

Volgens Roché is het aantal doden door politiekogels in de afgelopen tien jaar toegenomen. "Oud-president Sarkozy heeft de