Onderhandelingen over migratiedeal met Tunesië nog niet afgerond

Gepubliceerd op 29/06/2023 09:00 in Buitenland

EU-leiders zijn vandaag en morgen bij elkaar voor de laatste EU-top voor de zomer, maar de verwachte migratiedeal met Tunesië is nog niet rond. Twee weken geleden reisden premier Rutte, de Italiaanse premier Meloni en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie naar Tunis om de bereidheid van de EU te tonen om geld te investeren in Tunesië. In ruil daarvoor vroeg de EU om hulp van Tunesië bij het verminderen van het aantal migranten dat de oversteek naar Europa maakt.

De vertraging in de onderhandelingen wordt toegeschreven aan het Offerfeest dat deze week in Tunesië werd gevierd. Onderhandelaars hadden enkele dagen vrij vanwege deze religieuze feestdag. Hoewel minister Hoekstra maandag nog optimistisch was over het sluiten van een akkoord, is de precieze inhoud van de struikelblokken niet bekendgemaakt.

Duidelijk is wel dat Tunesië niet zomaar toegeeft aan de eisen van de EU. President Saied heeft verklaard dat hij niet de waakhond van Europa wil zijn en ook niet bereid is om migranten uit andere Afrikaanse landen terug te nemen. In eigen land heeft Saied een hetze tegen voornamelijk migranten uit landen ten zuiden van de Sahara gevoerd, wat heeft geleid tot klopjachten op zwarte Afrikanen.

De EU benadrukt dat een migratieakkoord in het wederzijdse belang is. Tunesië heeft behoefte aan financiële steun vanwege de economische crisis waarin het land verkeert. Als Tunesië instort, kan het aantal migranten vanuit het land naar Europa juist toenemen, iets waar de EU bang voor is. Saied kan dit gegeven gebruiken in de onderhandelingen.

Hij probeert de voorwaarden voor Europees geld te versoepelen. De hoogste lening van bijna 1 miljard euro krijgt Saied alleen als hij hervormingen in de economie doorvoert. Het schrappen van een brandstofsubsidie is bijvoorbeeld een Europese wens, maar populair onder de bevolking van Tunesië. Het risico bestaat dat Saied steun verliest als hij deze subsidie afschaft.

Premier Rutte zag enig effect van de gesprekken met Tunesië, aangezien het aantal migranten dat in mei de oversteek maakte aanzienlijk was afgenomen. Echter, inmiddels arriveert er weer een groter aantal migranten in Italië en de drukste maanden moeten nog komen. De tijd begint dus te dringen en het is een tegenvaller dat de deal nog niet is afgerond. Dit geldt met name voor Rutte, die zijn VVD-achterban heeft beloofd de komst van migranten naar Nederland te beperken.

Op deze top worden geen grote besluiten verwacht, behalve op het gebied van Rusland en Oekraïne. Na de gebeurtenissen in Rusland van afgelopen weekend zal dit onderwerp, in combinatie met de oorlog in Oekraïne, waarschijnlijk de meeste aandacht krijgen. De discussie over toetreding van Oekraïne tot de EU vindt pas na de zomer plaats.

De migratiedeal met Tunesië kan echter eerder worden afgerond. Volgens EU-diplomaten gaat het om de laatste details. Binnen tien dagen voorspellen ze dat er alsnog een akkoord zal zijn. De vraag is of deze nieuwe streefdatum gehaald zal worden.