Rechter oordeelt over plan VK om asielzoekers naar Rwanda te sturen
Gepubliceerd op 29/06/2023 08:00 in Buitenland
Een Britse rechter zal vandaag uitspraak doen over het plan van het Verenigd Koninkrijk om asielzoekers naar Rwanda te sturen in afwachting van hun asielprocedure. Rwanda lijkt geen problemen te hebben met dit idee, aangezien het kleine Afrikaanse land juist openhartig vluchtelingen lijkt te ontvangen, terwijl Europa probeert hen buiten te houden.
Onlangs arriveerde een vliegtuig in de hoofdstad Kigali met 134 vluchtelingen uit landen als Eritrea en Sudan, die vanuit Libië naar Rwanda waren gekomen. Dit was mogelijk gemaakt door een overeenkomst tussen de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, de Afrikaanse Unie en de Rwandese regering. Meer landen tonen interesse in een soortgelijke deal, waarbij Rwanda grote belangen heeft. Er is echter ook kritiek.
De deal met de UNHCR werd in 2019 gesloten en onlangs verlengd tot 2026. Het doel is om mensen te helpen die onder erbarmelijke omstandigheden vastzitten in Libische detentiecentra. Vanuit een tijdelijk opvangcentrum in Rwanda kunnen ze worden gerepatrieerd, elders asiel aanvragen of als staatsburger in Rwanda blijven. Volgens Louis Gitinywa, een Rwandese advocaat gespecialiseerd in mensenrechten, willen de meesten echter niet in Rwanda blijven, maar dromen ze van een toekomst in Europa.
Rwanda heeft inmiddels ervaring met migratiedeals. Tussen 2014 en 2017 heeft Israël ongeveer 4000 mensen gedeporteerd naar Uganda en Rwanda. De meesten zijn uiteindelijk naar Europa gevlucht.
Het Verenigd Koninkrijk sloot vorig jaar ook een overeenkomst met Rwanda, maar er is nog geen enkel vliegtuig vertrokken naar Kigali vanwege juridische bezwaren. Het plan van Denemarken om ook asielzoekers naar Rwanda te sturen is voorlopig van de baan, maar Nederland toonde dit jaar ook interesse in een deal.
De Britse minister van Binnenlandse Zaken, Braverman, is een groot voorstander van de deal en benadrukt dat Rwanda een veilig en gastvrij land is. De Rwandese regering gebruikt dit argument ook om de deals te rechtvaardigen. Volgens Gitinywa zijn Rwandezen zelf ooit vluchteling geweest en vangen ze nog steeds veel vluchtelingen op uit omliggende landen. Angst voor concurrentie op de arbeidsmarkt of woningnood is er niet in Rwanda, omdat mensen zich zorgen maken over elementaire zaken, zoals het zorgen voor voldoende voedsel voor hun kinderen.
Naast morele plichten spelen er ook grote belangen voor Rwanda. Het land ontvangt ongeveer 140 miljoen euro voor de deal met het Verenigd Koninkrijk. Rwanda kan dit geld goed gebruiken, aangezien het land economisch snel groeit en de economie een speerpunt blijft, aldus Amanda Bisong van het Centre for Africa-Europe Relations.
Volgens Nelleke van de Walle, directeur Grote Meren Gebied bij de International Crisis Group, hecht de Rwandese president Kagame veel waarde aan zijn imago. Hij vergroot zijn aanzien door problemen van westerse landen en internationale organisaties op te lossen, waardoor ze min of meer afhankelijk worden van hem. Dit komt Kagame goed uit, omdat het moeilijker wordt om hem te bekritiseren vanwege vermeende mensenrechtenschendingen of mogelijke steun aan de M23-rebellenbeweging.
Tegenstanders van de migratiedeals met Rwanda, waaronder mensenrechtenorganisaties, beweren dat er in Rwanda nauwelijks ruimte is voor politieke oppositie en dat critici van Kagame verdwijnen of worden opgesloten. Daarnaast is er geen persvrijheid en zou Rwanda als arm land niet in staat zijn om vluchtelingen een goede toekomst te bieden.
Gitinywa noemt deze kritiek hypocriet en legt de schuld bij Europa. Hij zegt