EU start onderzoek naar naleving voorwaarden Israël

Gepubliceerd op 25/05/2025 09:00 in Buitenland

Dinsdag heeft de Europese Unie besloten om een onderzoek in te stellen naar de vraag of Israël nog voldoet aan de voorwaarden voor samenwerking. Dit is voor het eerst dat de EU een kritischer houding aanneemt tegenover Israël. Minister Caspar Veldkamp heeft met zijn initiatief op het allerlaatste moment genoeg steun weten te vergaren, zo blijkt uit gesprekken met betrokkenen.

EU-diplomaten zijn verrast door de grote steun voor het Nederlandse voorstel. Voor de vergadering van de 27 ministers van Buitenlandse Zaken begon, waren de verwachtingen nog niet hooggespannen. Veldkamp twijfelde of de lobbycampagne van Nederland succesvol zou zijn, maar uiteindelijk bleek het spannende initiatief effectief te zijn.

Het onderzoek naar de naleving van voorwaarden voor samenwerking met Israël was niet alleen het idee van Veldkamp. Vorig jaar februari kwamen Spanje en Ierland al met een vergelijkbaar voorstel. GroenLinks-PvdA en CDA pleiten al langer voor een dergelijk onderzoek. Minister Veldkamp stuurde op 6 mei een brief aan buitenland-chef Kallas om aandacht te genereren voor het voorstel.

Het was een uitdaging om zoveel mogelijk landen achter het voorstel te krijgen. Nederland focuste zich vooral op Europese landen die in het midden staan, zoals Polen en Frankrijk. Zelfs Duitsland werd op de hoogte gehouden, ondanks hun gebruikelijke terughoudendheid vanwege hun geschiedenis.

Israël reageerde boos op het besluit van de EU en uitte kritiek. Desondanks stemden uiteindelijk zeventien landen in met het onderzoek. Oostenrijk, vanwege hun beladen geschiedenis met antisemitisme, was een verrassende supporter van het voorstel.

Het initiatief van Nederland heeft de relatie met Israël mogelijk geschaad, maar diplomaten geloven niet dat dit tot diplomatieke repercussies zal leiden. Ondanks het succes in Brussel, is er geen reden tot vreugde vanwege de dramatische situatie in Gaza. Het is nog onduidelijk hoe het onderzoek zal verlopen en wat de gevolgen zullen zijn voor Israël. Echter, het taboe op kritiek op Israël is doorbroken, aldus diplomaten.

In de politieke coalitie heeft de koerswijziging van het kabinet tot verdeeldheid geleid. Het besluit van de EU om een onderzoek in te stellen naar de naleving van voorwaarden voor samenwerking met Israël heeft internationaal de aandacht getrokken.