Nederlandse Marokko-deal heeft nog weinig effect op terugsturen overlastgevende asielzoekers

Gepubliceerd op 02/06/2023 19:01 in Binnenland

Het terugsturen van overlastgevende asielzoekers naar Marokko volgens de 'Marokko-deal' die Nederland in 2021 maakte, blijkt op verschillende cruciale onderdelen nauwelijks te werken, ontdekte de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur. Slechts kleine aantallen overlastgevende asielzoekers blijken te zijn uitgezet. Daarnaast geven de Marokkaanse autoriteiten nog steeds slechts beperkt reisdocumenten af voor mensen die weigeren terug te gaan naar hun land. Het "brede actieplan", beschreven door VVD-staatssecretaris Van der Burg, blijkt ook geen afschrikkende werking te hebben. Het aantal asielaanvragen uit Marokko steeg juist in de eerste drie maanden van dit jaar ten opzichte van vorig jaar.

Tussen januari 2022 en eind maart 2023 vroeg Nederland aan Marokko om 375 reispapieren te verstrekken, maar slechts 43 personen kregen een laissez-passer. Uiteindelijk werden zo 32 personen gedwongen uitgezet. Het lage cijfer wil niet per se zeggen dat Marokko tegenwerkt, het heeft er ook mee te maken dat de Dienst Terugkeer en Vertrek niet in staat is de uitzettingen goed voor te bereiden.

Uit het onderzoek blijkt verder dat het onduidelijk is wie worden teruggestuurd. Wel schermde Van der Burg met goede resultaten tijdens zijn bezoek aan Marokko twee maanden geleden. Er waren op dat moment volgens hem - sinds de handtekeningen onder het actieplan zijn gezet -125 Marokkaanse vreemdelingen "teruggekeerd". Het merendeel van de "terugkeerders" ging echter vrijwillig, wat voor de deal ook al kon. Bovendien is Marokko van oudsher coulanter met het verstrekken van documenten als mensen zelf naar Marokko willen en kunnen aantonen dat zij Marokkaan zijn. Maar Marokko weigerde vaak om mee te werken aan het gedwongen uitzetten van mensen van wie Nederland af wil.

Advocaat Berber Swart uit Groningen bevestigt dat de jonge mannen uit Marokko die een straf hebben opgelegd gekregen gewoon op straat worden gezet, terwijl er wel wordt ingezet op het uitzetten van mensen die hier al jaren wonen. Zo probeerde de Dienst Terugkeer en Vertrek onlangs een Marokkaanse cliënt uit te zetten die al vijftig jaar in Nederland verblijft. De rechter verbood dat overigens, omdat de man al sinds zijn vierde jaar in Nederland woont.

In Ter Apel en Budel, waar op dit moment de meeste asielzoekers uit Marokko verblijven, merken ze nog niks van de deal met Marokko. Burgemeester Van Kessel van Cranendonck, waarin het aanmeldcentrum in Budel ligt, ziet geen effect. Nog steeds ondervinden plaatsen als Ter Apel, Emmen, Gilze en Rijen, Budel en steden als Amsterdam en Utrecht veel hinder van kansarme asielzoekers die vooral uit Marokko komen.

Staatssecretaris Van der Burg laat weten dat het lastig is om mensen uit te zetten, omdat zij nieuwe procedures opstarten en zich onttrekken aan toezicht. Op dit moment kunnen zij ook weigeren mee te werken aan hun identificatie. De Marokkaanse ambassade wil niet alleen identiteitspapieren van een uit te zetten persoon krijgen, maar die persoon ook persoonlijk identificeren. Lukt dat niet, dan geeft Marokko geen reisdocumenten af. Daarom zet het kabinet in op wetgeving die vreemdelingen verplicht mee te werken aan de vaststelling van hun identiteit. Ook wordt er geïnvesteerd in meer personele capaciteit om vreemdelingen tijdig in bewaring te stellen en daarmee beschikbaar te houden voor vertrek, aldus de staatssecretaris.