Crisis in College voor de Rechten van de Mens: voorzitter Raad van Advies treedt af

Gepubliceerd op 24/05/2023 08:02 in Binnenland

De verhoudingen in het College voor de Rechten van de Mens zijn dusdanig verslechterd dat de collegeleden niet meer met elkaar vergaderen. Minister Weerwind voor Rechtsbescherming zegt niet te kunnen ingrijpen, maar de uitkomsten af te wachten van de onderzoekscommissie die hij heeft ingesteld. In de chaos is nu de voorzitter van de Raad van Advies van het college afgetreden.

Het mensenrechtencollege is verantwoordelijk voor het oordelen over klachten die burgers indienen over discriminatie. Twee weken geleden berichtte de NOS en Nieuwsuur over hoogoplopende conflicten achter de schermen. Vier van de acht leden deden bij het ministerie van Justitie melding over het functioneren van voorzitter Jacobine Geel. Ze klaagden over onder meer machtsmisbruik, discriminatie en het aantal nevenfuncties van Geel. Het ministerie merkte de melders aan als klokkenluiders en laat de meldingen nu onderzoeken door een onafhankelijke commissie.

Na de berichtgeving verslechterden de verhoudingen verder. Zo ontstond onenigheid toen voorzitter Geel namens het college een verklaring over de bestuurscrisis op de website publiceerde, waar andere collegeleden het niet mee eens waren. Geel wilde het bericht niet meer aanpassen en zegde vervolgens een geplande collegevergadering af.

Volgens een woordvoerder heerst er een "verlammende vergadercultuur" in het college en is besluitvorming over essentiële zaken vrijwel onmogelijk. Zo komt de wervingsprocedure voor nieuwe collegeleden niet op gang. Na 1 juli telt het college er nog maar zes en na de zomer nog maar vier.

De crisis draait deels om de bescherming van twee van de vier melders, de juristen Mariam Chébti en Geneviève Lieuw. Dat het ministerie hen aanmerkt als klokkenluiders betekent dat zij niet mogen worden 'benadeeld', zoals de wet dat noemt. Begin dit jaar kregen Chébti en Lieuw nog een tweede termijn in het vooruitzicht gesteld door voorzitter Geel. Na de klokkenluidersmelding besloot de Raad van Advies om schoon schip te maken in het college en Chébti en Lieuw niet opnieuw te benoemen.

De prominente Raad van Advies-leden Reinier van Zutphen (de Nationale Ombudsman) en Henk Naves (voorzitter van de Raad van de Rechtspraak) ontkennen dat de twee leden weg moeten vanwege de melding. Formeel wist de Raad van Advies namelijk niet van wie de melding afkomstig is. Maar vorige week gaf Yolan Koster, de voorzitter van de Raad, desgevraagd toe dat de herbenoemingsprocedure "wel degelijk" was stilgezet "omdat we onthutst waren over het feit dat er een melding was".

Koster verdedigt dit door te beweren dat de herbenoemingsprocedure slechts tijdelijk was stilgelegd, en dat de twee leden zelf niet meer in gesprek wilden toen Koster ze daar opnieuw voor uitnodigde. Pas daarna is volgens haar het besluit genomen om dan maar niemand opnieuw te benoemen. Ze zegde vorige week aan de NOS en Nieuwsuur toe om het bewijs daarvoor te leveren, maar is sindsdien niet meer bereikbaar voor commentaar. Gisteren stapte ze onverwacht op, volgens Jacobine Geel omdat "de afgelopen maanden fysiek een zeer zware wissel op haar hebben getrokken".

De bewering van Koster klopt niet, zo blijkt nu. Een woordvoerder van het college laat weten dat de twee leden pas zijn uitgenodigd voor een gesprek toen al besloten was ze niet opnieuw te benoemen. De melding is dus de directe aanleiding voor het besluit om de herbeno