Belangenorganisaties starten steeds vaker rechtszaken tegen de Staat

Gepubliceerd op 21/03/2024 13:00 in Binnenland

Belangenorganisaties in Nederland zien de rechterlijke macht steeds vaker als een middel om politiek beleid af te dwingen dat in het belang is van groepen mensen of zelfs alle Nederlanders. Een recent voorbeeld hiervan is de uitspraak van de rechter waarin de overheid werd berispt voor het niet beschermen van omwonenden van Schiphol tegen geluidsoverlast.

De rechter oordeelde dat de Staat verplicht is om zich te houden aan haar eigen regels en daarmee de mensenrechten te waarborgen van degenen die lijden onder geluidsoverlast. Khadija Arib, voorzitter van de omwonendenraad Schiphol, beschouwt deze uitspraak als een erkenning na jarenlange strijd.

Hoogleraar privaatrecht Elbert de Jong ziet deze zaak als een leermoment voor de politiek. Hij merkt op dat steeds meer organisaties de gang naar de rechter vinden, vooral in milieuzaken waar zowel algemene als specifieke belangen spelen. Arib benadrukt dat dergelijke zaken het vertrouwen in de politiek schaden en veel geld kosten.

De rechtszaken beroepen zich vaak op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, zoals ook in het geval van de geluidsoverlast rondom Schiphol. De rechter heeft geoordeeld dat de belangen van omwonenden ondergeschikt zijn gemaakt aan die van de luchthaven en de economie.

Politici vrezen dat ze door de toenemende rechtszaken belemmerd worden in hun beleid. Echter, de rechter toetst op juridische gronden en laat zich niet leiden door politieke overwegingen. Arib ziet de uitspraak als een steun in de rug voor minister Mark Harbers van Infrastructuur, die zich bezighoudt met krimpplannen voor Schiphol.

Hoewel de omwonenden juridisch gelijk hebben gekregen, blijft het nog onduidelijk wat de praktische gevolgen zullen zijn. De overheid heeft twaalf maanden de tijd om verbeteringen door te voeren, zonder dat er dwangsommen zijn opgelegd. De ervaring met eerdere rechtszaken, zoals de Urgenda-klimaatzaak, leert dat de overheid niet altijd voortvarend handelt na een rechterlijke uitspraak.