Inspectie van het Onderwijs concludeert dat schoolbesturen meer kunnen doen om basisvaardigheden van leerlingen te verbeteren

Gepubliceerd op 10/05/2023 13:01 in Binnenland

Uit het rapport Staat van het Onderwijs 2023 van de Inspectie van het Onderwijs blijkt dat nog steeds niet alle basisschoolleerlingen het taal- en rekenniveau halen dat nodig is om zonder problemen naar de middelbare school te gaan. Ook hebben leerlingen sinds de start van de coronapandemie minder vooruitgang geboekt bij rekenen en spelling in vergelijking met de jaren daarvoor.

In het voortgezet onderwijs maken ook veel leerlingen zich zorgen. Zo halen veel leerlingen in de onderbouw de fundamentele niveaus voor rekenen en taal niet. Bij vmbo-kader haalt ruim een derde van de leerlingen het niveau voor leesvaardigheid niet dat nodig is op de middelbare school. Bij wiskunde was dat ruim de helft. Dit gebrek aan basisvaardigheden is terug te zien in de eindexamenresultaten. Een op de vijf havo- en vwo-leerlingen scoorde een onvoldoende voor het centraal examen Nederlands.

De inspectie concludeert dat schoolbesturen meer kunnen doen om de basisvaardigheden van hun leerlingen te verbeteren. Basisscholen blijken vaker bezig te zijn met het stellen van doelen en het evalueren hiervan dan scholen in het voortgezet onderwijs. Scholen geven aan dat dit nauwelijks wordt gestimuleerd. De inspectie erkent wel dat de omstandigheden voor het geven van goed onderwijs de afgelopen jaren slechter zijn geworden vanwege het tekort aan leraren. Maar dit mag geen reden zijn om niet alsnog aan de slag te gaan met het stellen van concrete doelen of gericht te professionaliseren.

Om onder meer de basisvaardigheden te verbeteren, maakte het kabinet in het coalitieakkoord structureel 1 miljard euro beschikbaar. Boven op dat bedrag kwam meermaals extra, tijdelijk geld. Het tijdelijke geld lost vooral acute problemen op. De inspectie waarschuwt wel dat voor de meer structurele problematiek ook structurele financiering noodzakelijk is, zodat scholen makkelijker meerjarige plannen kunnen maken.

Het aantal vacatures voor docenten blijft groeien in zowel het primair als voortgezet onderwijs. In het voortgezet onderwijs blijft het aantal vacatures flink stijgen. Het aantal vacatures was vorig jaar 23,1 procent van de werkgelegenheid. In 2021 was dat nog 16,9 procent. Docenten Nederlands, wiskunde en Engels zijn het meest gewild. De professionalisering van docenten kan voorkomen dat ze het vak verlaten, gezien de tekorten.

Het rapport Staat van het Onderwijs 2023 bevat echter ook een aantal lichtpuntjes. Zo staat in het rapport dat de leervertraging bij begrijpend lezen in het primair onderwijs is weggewerkt. Ook de vertraging bij rekenen en spelling is minder groot geworden. Hannah Bijlsma, onderzoeker bij de inspectie en leraar, weet dat een eendaagse cursus over een interessant onderwerp niet altijd bijdraagt aan beter onderwijs. Op de basisschool waar ze lesgeeft, wordt gym door een gymleraar gegeven en de docenten kijken tijdens die uren mee met een collega. Zo wordt er van elkaar geleerd en geven ze elkaar feedback. "Het is een mooie manier om van elkaar te leren. Hierdoor kun je je les beter inrichten of de lesstof beter overdragen", zegt Bijlsma. "Dat is niet alleen goed voor de leerling, maar maakt het vak voor jezelf ook leuker."