Gemeente Eijsden-Margraten onderzoekt de mogelijkheid om natuurgebieden rechtspersoonlijkheid te geven

Gepubliceerd op 04/01/2024 20:00 in Binnenland

In de gemeente Eijsden-Margraten in Zuid-Limburg wil gemeenteraadslid Sjanne Quellhorst van oppositiepartij Progressief Eijsden-Margraten het groene heuvelachtige landschap en de sterk vervuilde Maas beter beschermen. Ze heeft een motie ingediend om te onderzoeken hoe de natuur rechtspersoonlijkheid kan krijgen, zodat ook de natuur rechten heeft, vergelijkbaar met mensen. Dit past in een wereldwijde trend waarin juristen, wetenschappers en politici pleiten voor rechten voor de natuur.

Milieujurist Jessica den Outer is een van de fervente voorstanders van dit idee in Nederland. Zij legt uit dat verschillende landen dit idee op verschillende manieren uitwerken. Zo hebben sommige landen het recht van een rivier om zonder vervuiling te stromen vastgelegd, terwijl andere landen zich richten op het recht van natuur op herstel.

In de praktijk houdt dit in dat een voogd of vertegenwoordiger namens het natuurgebied naar de rechter kan stappen en betrokken kan worden bij beslissingen, zoals het verlenen van vergunningen aan vervuilende bedrijven.

Quellhorst wijst op het voorbeeld van Spanje, waar binnenkort omwonenden namens een zoutwatermeer naar de rechter zullen stappen.

Volgens Den Outer is het noodzakelijk dat de natuur ook in Nederland dergelijke rechten krijgt, omdat de bestaande milieubescherming voornamelijk gericht is op de gezondheid van de mens. Ze benoemt ook de rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell, waarbij mensenrechten werden aangehaald, en stelt dat het recht op een gezonde omgeving ook voor de natuur geldt.

Echter, Julian Boer, milieujurist aan de Universiteit Utrecht, is kritisch op dit idee. Hij noemt het vaag en onwerkbaar, omdat het weinig richtlijnen biedt over wat wel of niet is toegestaan. Hij verwijst naar het voorbeeld van Ecuador, waar het recht voor natuur in de grondwet is opgenomen sinds 2008. Dit heeft geleid tot wisselende uitspraken en rechtsonzekerheid. Boer vraagt zich af of Nederland deze onzekerheid kan veroorloven, gezien de druk waarin de natuur al staat.

Den Outer daarentegen ziet juist mogelijkheden om van de buitenlandse voorbeelden te leren en het begrip beter toe te passen in Nederland. Ze zegt dat in Ecuador in de afgelopen jaren meer rechtszaken voor de natuur worden gewonnen doordat rechters beter begrijpen hoe het begrip moet worden toegepast.

De motie van Quellhorst is goedgekeurd door de gemeenteraad van Eijsden-Margraten, wat volgens haar verrassend is gezien de conservatieve aard van de gemeente. Den Outer hoopt dat de gemeente een voortrekkersrol zal vervullen in Nederland en als een proeftuin kan dienen om te onderzoeken hoe deze rechten voor de natuur precies kunnen worden toegepast.