Opwarmend klimaat zorgt voor verhoogd risico op sterfte en verzwakking bij insecten in winterrust

Gepubliceerd op 28/12/2023 12:00 in Binnenland

Uit een recent artikel op nieuwssite Nature Today blijkt dat insecten in winterrust meer energie verbruiken vanwege de ongewoon hoge temperaturen voor deze tijd van het jaar. Dit vergroot het risico op sterfte of verzwakking van deze dieren. Bioloog Arnold van Vliet waarschuwt dat de huidige en toekomstige omstandigheden niet geruststellend zijn.

De bevindingen in het artikel zijn gebaseerd op een studie die onlangs in het tijdschrift Nature werd gepubliceerd. Hierin wordt een directe link gelegd tussen de opwarming van het klimaat en de drastische afname van de insectenpopulatie. Onderzoekers schatten dat de biomassa van insecten in de afgelopen decennia met maar liefst 70 procent is gedaald.

Normaal gesproken gaan hommels, vlinders en andere insecten ergens in de loop van de herfst of winter in ruststand. Echter, volgens Van Vliet (Wageningen University & Research) wordt het steeds moeilijker voor insecten om het optimale moment te kiezen. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer energie ze tijdens de rustperiode verbruiken.

Van Vliet legt uit: "Insecten zijn koudbloedige dieren, wat betekent dat hun lichaamstemperatuur gelijk is aan de omgevingstemperatuur. Hoe hoger de omgevingstemperatuur, hoe sneller de verbranding van energie gaat." Hij voegt eraan toe dat het dagelijkse gewichtsverlies van insecten vanaf het begin van de warme herfst dit jaar naar schatting gemiddeld 50 procent hoger kan liggen. Deze voorspelling is gebaseerd op een studie naar de vlindersoort klein geaderd witje, die vorig jaar werd gepubliceerd.

Daarnaast meldde de Vlinderstichting dat 2023 een zeer slecht jaar was voor vlinders. Dit is in lijn met een constante achteruitgang die de stichting heeft waargenomen sinds 1990. Voor Van Vliet was dit nieuws een van de aanleidingen om het artikel voor Nature Today te schrijven. Hij verklaart: "Een aantal factoren kwamen samen. Het weer is bizar warm: ik heb gistermiddag narcissen in knop staan fotograferen." Het KNMI meldde vorige week dat 2023 vrijwel zeker het warmste jaar ooit gemeten wordt. Dit bracht bij Van Vliet de vraag naar boven: "Wat voor invloed heeft dit op de natuur?"

Insecten raken sneller door hun energiereserves heen tijdens de winterrust. Dit maakt ze zwakker en gevoeliger voor ziektes, aldus Van Vliet. Bovendien hebben ze een bepaalde mate van kou nodig om uit hun winterrust te ontwaken. Als de temperaturen hoog blijven, kunnen ze mogelijk niet aan deze behoefte voldoen, wat hun kwetsbaarheid vergroot.

Helaas blijkt uit klimaatscenario's van het KNMI dat de kans op vorst de komende jaren kleiner wordt. In alle seizoenen wordt het namelijk warmer. Het vooruitzicht is dus niet gunstig voor de insecten.

De bevindingen in het artikel benadrukken het belang van het aanpakken van klimaatverandering om de kwetsbare insectenpopulatie te beschermen.