Hoogwater in Nederland: Werken aan waterbeheer en bescherming tegen overstromingen

Gepubliceerd op 28/12/2023 02:00 in Binnenland

Het hoogwater in Nederland houdt de waterschappen al dagen bezig. Zandzakken worden geplaatst, dijkinspecties vinden plaats en medewerkers worden teruggeroepen van hun verlof. Dit is een terugkerend fenomeen in de lange geschiedenis van overstromingen in Nederland, waarbij de strijd tegen het water centraal staat. De huidige waterstanden laten zien of de veranderingen in het Nederlandse waterbeheer effectief zijn.

Een groot deel van Nederland ligt onder zeeniveau, waardoor de dijken aan de kust van cruciaal belang zijn om droge voeten te houden. Maar Nederland fungeert ook als het 'afvoerputje' van rivieren zoals de Maas en de Rijn, naast de Noordzee. De Rijn stroomt vanuit Zwitserland via Duitsland door Nederland en mondt uit in de Noordzee, terwijl de Maas vanuit Frankrijk in dezelfde zee uitmondt.

De waterhoeveelheid in de rivieren wordt niet alleen beïnvloed door de neerslag in Nederland, maar ook door smeltwater en neerslag uit omliggende landen die in de richting van de Noordzee stromen.

Terugkijkend op de jaren '90 herinnert men zich de grote hoeveelheden regen- en smeltwater die destijds ook hoge waterstanden veroorzaakten in de Nederlandse rivieren. In 1993 overstroomden de dorpen Borgharen en Itteren in Limburg. Twee jaar later moesten uit voorzorg ongeveer 250.000 mensen en een miljoen dieren in Gelderland geëvacueerd worden vanwege het opkomende water.

Het werd duidelijk dat Nederland toen aan een ramp was ontsnapt. Dit leidde tot het inzicht dat het verhogen van dijken niet voldoende was; de rivieren hadden meer ruimte nodig. Daarom werd het programma 'Ruimte voor de Rivier' ontwikkeld. Naast het bouwen en ophogen van dijken kregen de rivieren zelf meer ruimte om water af te voeren. Hoogwatergeulen werden aangelegd en dijken werden verder landinwaarts geplaatst.

Bijna twintig jaar werd er aan dit programma gewerkt. Onlangs werd het afgerond met de aanleg van de hoogwatergeul het Reevediep, tussen de IJssel en het Drontermeer bij Kampen. Dit heeft een ontlastend effect op het gebied rondom Zwolle en Kampen.

Daarnaast werden rivierbeddingen verlaagd door de bodem af te graven. Baggerwerkzaamheden werden in de zomer uitgevoerd op de IJssel om Kampen te beschermen tegen overstromingen. Hierdoor kan het gebied nu meer water opvangen voordat er sprake is van ernstige wateroverlast.

Op dit moment zijn er extra nevengeulen gegraven bij Deventer om extra ruimte te bieden aan het water van de IJssel. Hoewel het waterpeil vandaag de 6,21 meter boven NAP heeft bereikt, is het nog niet zo hoog dat de kade overloopt en de binnenstad onder water komt te staan.

Naast het programma 'Ruimte voor de Rivier' is er ook het project 'Maaswerken', dat nog niet is afgerond. Dit project bestaat voornamelijk uit het verbreden en verdiepen van de rivier de Maas om bescherming tegen overstromingen te bieden.

Hoewel er veel is gedaan om Nederland te beschermen tegen overstromingen, benadrukt Rijkswaterstaat dat het werk nooit voltooid is. Het klimaat verandert voortdurend en Nederland blijft kwetsbaar voor overstromingen. Het is daarom belangrijk om waakzaam te blijven en voortdurend te werken aan bescherming tegen hoogwater.

De video van NOS op 3 geeft een beeld van hoe goed Nederland is voorbereid op watersnoodrampen.