Overstroming Vecht brengt ecologische voordelen met zich mee

Gepubliceerd op 25/12/2023 06:00 in Binnenland

De Overijsselse Vecht en kleinere zijrivieren zoals de Dinkel en de Regge zijn buiten hun oevers getreden door de hevige regenval. Volgens Waterschap Vechtstromen kan de Vecht de komende dagen zelfs de hoogste stand bereiken in 25 jaar. Hoewel dit voor problemen zorgt, is het ecologisch gezien een zegen volgens Arend Spijker van Natuur en Milieu de Vechtstreek.

Voor de komst van gemotoriseerd transport diende de Vecht als belangrijke handelsader, waarover onder andere Bentheimer zandsteen vanuit Duitsland naar Nederland werd vervoerd. Tegenwoordig heeft de rivier een toeristische functie en is het een decor van het Pieterpad.

De Vecht is tevens een belangrijke bron van kalkrijk water afkomstig van kalksteenlagen in het Duitse brongebied. Karianne van der Werf, geomorfoloog van Witteveen en Bos, heeft onderzoek gedaan naar de ontstaansgeschiedenis van de rivier. Vroeger had de Vecht meer ruimte in het landschap en overstroomde het regelmatig over grote oppervlakten.

Bij elke overstroming bleef een klein beetje kalk achter op het voedselarme zand, wat resulteerde in een uniek milieu met een hoge soortenrijkdom. Dit is van grote waarde voor de natuur in het Vechtdal. Vooral de stroomdalflora, bestaande uit onder andere tijm, steenanjer, blauwe knoop en geel walstro, is afhankelijk van de kalkrijke grond. Het Vechtdal staat bekend om zijn bloemrijkdom en bloeiende struiken zoals sleedoornstruwelen. Deze trekken veel bijen, vlinders en vogels aan, waaronder de grauwe klauwier.

Helaas kunnen deze soorten niet goed tegen verzuring door stikstofvervuiling en hebben ze regelmatig kalkrijk water nodig. Door de kanalisatie van de Vecht is er echter geen overstroming meer, waardoor de struwelen en graslanden hun kenmerkende soorten en karakter verliezen.

Waterschap Vechtstromen laat weten dat de noodgemalen momenteel op volle kracht draaien om het overtollige rivierwater zo snel mogelijk af te voeren. Dit heeft ook effect op het grondwater. Velden die vroeger wekenlang onder water stonden, worden nu meestal binnen een paar dagen weer droog. Hoewel dit ervoor zorgt dat het kalkrijke slib zich kan bezinken, heeft het ook invloed op de aanvulling van het grondwater.

Deskundigen zien het verhogen van het grondwater tijdens de winter als een mogelijke oplossing om droogte in de zomer tegen te gaan. Daarvoor zou de Vecht teruggebracht moeten worden naar zijn oorspronkelijke staat, met traag slingerende geulen. Dit zou ervoor zorgen dat het water beter wordt vastgehouden in de zomer.

Volgens Van der Werf sluit dit aan bij de gedachte om water en bodem weer sturend te maken, zoals dit eeuwenlang het geval is geweest.