Romancyclus van A.F.Th. van der Heijden breidt uit met dertiende deel: Zogkoorts

Gepubliceerd op 11/12/2023 01:00 in Binnenland

De romancyclus De Tandeloze Tijd van A.F.Th. van der Heijden viert zijn veertigjarig bestaan ​​en is dit weekend uitgebreid met een nieuw deel, genaamd Zogkoorts. Opvallend genoeg is de roman uitgebracht door de stichting van Van der Heijden zelf, terwijl zijn uitgever Querido er niet bij betrokken is.

Het eerste boek van de cyclus zou aanvankelijk Scharen heten, maar groeide uit tot een drieluik met de werktitel A Working Class Hero, vernoemd naar het lied van John Lennon, en zag uiteindelijk het levenslicht als De Tandeloze Tijd. Dat is tevens de naam van de stichting die zich bezighoudt met het behoud en de verspreiding van het werk van Van der Heijden.

Het feit dat de stichting nu deze nieuwe roman publiceert, is voor velen een verrassing. Het boek kan alleen besteld worden via de stichting en is niet verkrijgbaar in de boekhandel. Dit heeft alles te maken met de 'geboorte' van de cyclus, die precies veertig jaar geleden begon.

"Mogelijk had ik ooit het plan om een huis te bouwen en het 'De Tandeloze Tijd' te noemen. Maar ik had aanvankelijk geen idee dat het zo uit zou dijen", aldus Van der Heijden in een interview met Nieuwsuur. Op verzoek van de stichting heeft hij vanwege het veertigjarig jubileum een nieuwe roman geschreven, die nu is gepubliceerd.

Het nieuwe boek, Zogkoorts genaamd, telt ruim 300 pagina's en is een vervolg op Stemvorken, het achtste deel van de cyclus. Beide delen draaien om de liefdesverhalen van twee vrouwen. Het is echter belangrijk op te merken dat de tussenliggende delen negen, tien, elf en twaalf nog niet zijn verschenen. De delen veertien en vijftien zitten nog in de 'voorbereidingsfase', volgens de schrijver.

Voor kenners van het werk van Van der Heijden is dit niet verrassend, vreemd of gek. Literair criticus Arjan Peters en hoogleraar Nederlands Marc van Oostendorp hebben al lang de hoop opgegeven dat Van der Heijden zich aan de wetten van de publicitaire zwaartekracht houdt. Hij doet simpelweg waar hij zin in heeft. Dit maakt zijn werk spannend en aangenaam onvoorspelbaar, volgens de kenners.

Peters merkt op: "Je weet nooit wat hij nu weer verzint." En volgens Van Oostendorp "zal deze serie nooit eindigen. Het gaat maar door. Met deze cyclus speelt Van der Heijden met de tijd. Dat maakt het zo mooi."

Peters en Van Oostendorp zijn beide verslaafd aan de cyclus, maar het grote publiek lijkt minder enthousiast. Volgens Peters houdt de Nederlandse lezer van orde en logica, zeker als het aankomt op lezen. Een schrijver die een deel van een cyclus overslaat, maakt alles alleen maar ingewikkelder. "Voor degenen die weigeren zich over te geven aan zijn universum en zich onder te dompelen in De Tandeloze Tijd, kan het lezen van duizenden pagina's proza een opgave zijn."

In het begin, na de lancering van het eerste deel in december 1983, lag dit allemaal anders. De eerste delen van de cyclus waren enorm populair en er waren talloze herdrukken. Van der Heijden was destijds een literaire ster. Peters en Van Oostendorp herinneren zich nog goed hun eerste kennismaking met het werk van Van der Heijden. Ze waren meteen verkocht.

Van der Heijden leidt de laatste jaren een teruggetrokken leven. "Hij is een eenling geworden", zegt Van Oostendorp. "Daardoor heeft hij zijn vroegere machtspositie in de literatu