Opkomst van schaatshelmen op Nederlandse ijsbanen

Gepubliceerd op 25/11/2023 08:00 in Binnenland

Op de Nederlandse ijsbanen is de schaatshelm tegenwoordig niet meer weg te denken. Waar nog maar tien jaar geleden bijna niemand een helm droeg, is het nu heel normaal geworden. Volgens Jurre Trouw van schaatsbond KNSB groeit het aantal helmen op de ijsbaan ieder jaar.

Ook dit jaar worden er weer veel helmen verkocht, constateert de Nederlandse fabrikant Cádomotus. Directeur Diederik Hol geeft aan dat hun goedkope model zelfs al uitverkocht is, terwijl het schaatsseizoen nog maar anderhalve maand onderweg is. Het succes verrast hen een beetje.

Bij disciplines als shorttrack, marathonschaatsen en massastarts is de schaatshelm al jaren verplicht gesteld door de KNSB. Bij individueel langebaanschaatsen bestaat er echter geen regelgeving omtrent hoofdbescherming. Langebaanschaatsers besluiten vaak zelf om een helm te dragen, of verenigingen stellen het dragen ervan verplicht.

Volgens Trouw van de KNSB sluit de opkomst van de schaatshelm aan bij de trend van hoofdbescherming in andere sporten. Het begon in het seizoen 2015/2016, toen het dragen van hoofdbescherming voor het eerst verplicht werd gesteld in het marathonschaatsen. Dit besluit volgde op een aantal ernstige ongelukken met marathonschaatsers in 2014.

De introductie van de helmplicht leidde destijds tot discussie. Sommige schaatsers, zoals Irene Schouten, zagen het dragen van een helm niet zitten. Er moest volgens helmfabrikant Hol aan wennen worden, waarbij argumenten als "er gebeurt nooit wat" werden aangevoerd.

Een ander bezwaar van Schouten was dat het dragen van een helm tijdens het marathonschaatsen erg warm is. De schaatsers moeten immers vele tientallen ronden rijden. Cádomotus speelde hierop in en introduceerde in 2015 een speciale helm voor marathonschaatsen, die meer ventilatie biedt dan een helm voor shorttrack. Daarnaast heeft deze helm geen openingen waar een schaats doorheen kan komen.

Sinds 2015 stellen steeds meer schaatsverenigingen het dragen van een helm verplicht, zelfs tijdens reguliere trainingen op de langebaan. Ook recreatieve schaatsers kiezen steeds vaker voor een helm, aldus Trouw van de KNSB. De helm raakt dus steeds meer ingeburgerd.

Ondanks alle veranderingen is het dragen van een helm op individuele afstanden nog niet verplicht. Langebaanschaatsers blijken erg conservatief op dit gebied te zijn. Hol merkt op dat bij andere sporten meestal geldt: als je 30 à 40 kilometer per uur of harder rijdt, draag je een helm. Bij langebaanschaatsen is dit echter niet het geval.

De KNSB is blij met de groei van het aantal helmen in het schaatsen, maar overweegt op dit moment geen algemene helmplicht in te voeren op de langebaan. In plaats daarvan wil de bond de intrinsieke motivatie stimuleren, aldus Trouw. Daarnaast is er volgens hem nog geen gedegen onderzoek gedaan naar hoofdletsel bij individuele langebaanschaatsers. De KNSB werkt momenteel samen met kenniscentrum VeiligheidNL om hier meer inzicht in te krijgen.

Neuroloog Myrthe Boss van de denktank Artsen voor Veilig Fietsen bevestigt dat er maar weinig bekend is over letsel bij schaatsongelukken. Ze benadrukt echter dat een val op het ijs grote gevolgen kan hebben en dat een helm de kans op ernstig hersenletsel met 60 tot 70 procent kan verminderen. Boss is dan ook voorstander van het gebruik van een helm op de langebaan. Bovendien hebben topschaatsers, die vaak op televisie te zien