Migratie in Nederland: cijfers en trends

Gepubliceerd op 19/11/2023 03:00 in Binnenland

Migratie is een belangrijk onderwerp tijdens de verkiezingen, waarbij verschillende partijen zich richten op het terugbrengen van het aantal asielmigranten. Uit onderzoek blijkt dat bijna 70 procent van de Nederlanders het aantal asielmigranten wil verminderen. In de verkiezingsprogramma's van diverse partijen komt migratie in verschillende vormen aan bod, zoals een migratiestop bij de PVV en een maximumaantal asielzoekers bij de BBB en NSC.

Bij het onderwerp migratie gaat het niet alleen om asiel, maar ook om andere vormen van migratie. Sinds 2007 vormen inwoners van EU-lidstaten de grootste groep migranten die naar Nederland komen. Deze groep heeft visumvrije toegang tot de EU en komt voornamelijk voor werk, gezin en studie naar Nederland. In het afgelopen jaar kwamen bijna 130.000 EU-inwoners naar Nederland, gevolgd door migranten uit Oekraïne en andere landen buiten de EU. Daarentegen keerden ongeveer 44.000 Nederlanders terug naar hun eigen land.

Binnen de totale migrantenstroom zijn asielzoekers de kleinste groep. In 2022 registreerden zich zo'n 27.600 asielzoekers in Nederland. Het totale aantal asielzoekers dat vorig jaar naar Nederland kwam, inclusief gezinsleden van asielzoekers, bedroeg ongeveer 46.000. Een deel van deze asielzoekers wacht echter nog op registratie, wat de discrepantie verklaart. Opvallend is dat de natuurlijke aanwas van de bevolking sinds 2022 negatief is en het land ook Nederlanders verlaten. Dit betekent dat de bevolkingsgroei nu volledig afhankelijk is van migratie.

Sinds 2008 is het netto migratiesaldo in Nederland positief, wat betekent dat er meer mensen het land binnenkomen dan vertrekken. Vorig jaar was dit saldo hoger dan ooit, voornamelijk door de toestroom van Oekraïners. Het netto migratiesaldo zou ongeveer 115.000 hebben bedragen zonder de Oekraïense migranten. Het aandeel asielmigranten in de totale instroom in Nederland is de afgelopen tien jaar stabiel gebleven op ongeveer 11 procent. In absolute aantallen is er echter wel een groei te zien, met aanzienlijk meer mensen die voor het eerst asiel aanvroegen in 2022 dan in 2012.

Hoewel het relatieve aandeel van asielmigranten in de totale bevolkingsgroei stabiel is, dragen zij, samen met niet-asielzoekers die naar Nederland komen voor gezinshereniging, het meest bij aan de bevolkingsgroei, zo blijkt uit berekeningen van het Centraal Planbureau. Dit komt doordat asielmigranten zich voor een langere periode in Nederland vestigen. Na tien jaar verblijft ongeveer 70 procent van hen nog steeds in Nederland, terwijl het overgrote deel van arbeidsmigranten en internationale studenten na tien jaar weer vertrokken is.

Het aantal arbeidsmigranten is de afgelopen vijftien jaar sterk toegenomen, voornamelijk als gevolg van de toetreding van Centraal- en Oost-Europese landen tot de EU in 2004. In 2021 waren er ongeveer 39.000 arbeidsmigranten uit de EU in Nederland, maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk veel hoger omdat niet iedereen zich registreert bij de gemeente. Daarnaast is er sprake van een stabiele stroom van kenniswerkers, waarbij vooral het aantal kennismigranten van buiten de EU sterk is gestegen.

Volgens schattingen verblijven er momenteel tussen de 735.000 en 767.000 arbeidsmigranten in Nederland, en dit aantal zal naar verwachting groeien tot 1,2 miljoen in 2030. In vergelijking met andere EU-lidstaten staat Nederland op de zesde plaats wat betre